Η ΣΟΦΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ SERGEI N. BULGAKOV (10)

Η ΣΟΦΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ SERGEI N. BULGAKOV (10)

Συνέχεια από Κυριακή, 20 Οκτωβρίου 2013
Η ΚΕΝΩΣΙΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΥΛΗΣ.

Η δεύτερη μετα-πατερική σύνθεση, μετά τού Φλωρόφσκυ.

ΤΗΝ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΔΙΕΚΔΙΚΕΙ Ο ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ ΚΑΙ .... Ο ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ

ΠΕΡΙ ΠΡΟ-ΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ.

Θεός-κόσμος: τα μονοπάτια του σοφιολογικού προβλήματος.

Η ΣΟΦΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΟΦ

ΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΤΡΙΑΔΑ. 
Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ: ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΦΥΣΗ.

Η σχέση που έχει το προσωπικό πνεύμα με την φύση του είναι διπλή: από το ένα μέρος είναι η πηγή του (natura naturans), άβυσσος που θρέφει τις ρίζες του Είναι και παραμένει σαν δυναμικότης που δεν έχει φωτιστεί ακόμη από την προσωπική αυτοσυνειδησία. Από το άλλο είναι η πλήρης του αυτοαποκάλυψη (natura naturata), περιεχόμενο της ζωής του πνεύματος στην αντικειμενοποίησή του. Λόγω αυτού του διπλού η φυσική διάσταση του παρουσιάζεται από το ένα μέρος σαν πράξη της ίδιας του της ζωής (η ενέργεια της αυτοαναγνωρίσεως, της αυτοαποκαλύψεως), από το άλλο σαν γεγονός που στέκεται απέναντί του με μια δική του πραγματικότητα αντικειμενική, ανεξάρτητη από το ΕΓΩ. Η αναλογία ανάμεσα στο δημιουργημένο πνεύμα και το θείο δεν μπορεί όμως να επεκταθεί πέρα από την κοινή δομή υποστάσεως και φύσεως. Διότι υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές τις οποίες συλλαμβάνει ο Μπουλγκάκοφ σε δύο τάξεις θεωρήσεων: Όσον αφορά τις υποστάσεις, το θείο πνεύμα δεν μπορεί να είναι μονο-υποστατικά κλειστό στον εαυτό του [η αποθέωση της αυτοθεώσεώς μας, είναι η κατασκευή του θεού κατ’ εικόνα του ανθρώπου και οι Ρώσοι θεολόγοι που θεμελιώνουν τον Οικουμενισμό, ανασταίνουν τον θεό που πέθανε, τον θεό που έφτιαξε η Δύση και τον θάνατό του ανήγγειλε ο Νίτσε, προς τέρψιν του παπισμού], αλλά πρέπει να αποτελείται από μία πολυ-υποστασιακότητα. Ενώ το ανθρώπινο πνεύμα είναι συστατικώς μονο-υποστατικό. Όσο δε για την φύση, στον θεό είναι ολοκληρωτικώς πραγματοποιημένη στις υποστάσεις, ενώ στον άνθρωπο δεν δίνεται αυτή η πληρότης. [Δεν άφησε τίποτε όρθιο. Ο θεός του είναι ο υπεράνθρωπος].

Πρώτα απ’ όλα στον θεό το πνεύμα δεν μπορεί να κλειστεί σε μια μονο-υποστασία, αλλά πρέπει να περιέχει καθαυτό όλους τους τρόπους της προσωπικότητος (εγώ, εσύ, αυτό), ανοίγοντας στην πραγματικότητα τριών προσωπικών κέντρων, που παίρνει την μορφή της μοναδο-τριάδος. Από αυτή την άποψη ο Φιχτιανός Ιδεαλισμός δεν μπορεί να εξυπηρετήσει στο ξεκαθάρισμα του θείου πνεύματος, διότι, στον θεό δεν υπάρχει απόλυτη αυτοβεβαίωση, αλλά μια εμπλοκή περισσοτέρων προσώπων, όπου το θείο Είναι δεν αυτοταυτοποιείται στατικά σαν συνείδηση μονο-πρόσωπη ενός ξεχωρισμένου Εγώ, αλλά ανοίγει ενεργητικά σαν μια αιώνια ενέργεια μιας τριαδικής αυτοβεβαίωσης-αυτοαποκάλυψης στον άλλο. Αυτή η ενεργητική αυτοβεβαίωση του εαυτού είναι η αγάπη: οι φλόγες της τριπλής υποστάσεως του θείου, φλέγονται σε κάθε ένα από τα τρία υποστατικά κέντρα μόνον για να ενωθούν, ταυτιζόμενα μεταξύ τους στην έξοδο από τον εαυτό τους προς τον άλλο, στην φλογισμένη παραίτηση της προσωπικής αγάπης. Στατικά, η μονο-υποστατική προσωπικότης είναι κέντρο της αυτοβεβαιώσεως και απωθήσεως, είναι εγωκεντρική. Δυναμικά όμως η προσωπικότης πραγματοποιείται σαν πηγή της αυταπάρνησης της αγάπης, σαν έξοδος προς το άλλο Εγώ. Εάν ήταν κλειστή θα ήταν ένα Εωσφορικό Εγώ, που καίγεται μέσα στον εγωισμό και τον φθόνο. Αντιθέτως η Τριάδα καθότι προσωπικότης είναι μια ενεργητική προσωπική Αρχή. Σ’ αυτή το στατικό Είναι κάθε προσωπικού κέντρου είναι αρχικό άλμα εξόδου από τον εαυτό, όπου η προσωπική επιβεβαίωση του εαυτού ξεπερνιέται και εγκαταλείπεται.

Αλλά πως γεννιέται η τριαδική μορφή; Ο Πατήρ, σε αυτή την ενδοτριαδική ζωή, όχι την μονο-υποστατική, αρνείται να υποστασιοποιήσει ολοκληρωτικώς την δική του θεία φύση, την αφήνει θεληματικά να βγει από αυτόν και να υποστασιοποιηθεί σε ένα άλλο πρόσωπο, μέσω της γεννήσεως του Υιού. Η Φύση η οποία ήταν μόνον Ουσία του Πατρός, κόσμος του ολοκληρωτικώς υπερβατικού Απολύτου, γίνεται Ουσία και του Υιού, δηλαδή οι δύο υποστασιοποιούν με διαφορετικό τρόπο μια κοινή Ουσία, τον Πατέρα σαν καταγωγική υπόσταση, κρυφή, σιωπηλή, τον Υιό σαν υπόσταση φανερή, αλήθεια και Λόγο του Πατρός. Η δυαδική αυτοαποκάλυψη όμως λόγω της οποίας το Πνεύμα είναι τόσο συνείδηση του εαυτού, στον Πατέρα, όσο και το Είναι της αλήθειας στον Υιό, δεν εξαντλεί την αυτοβεβαίωση του Απολύτου Πνεύματος. Η αυτοαποκάλυψη του ανήκει επίσης και σαν ζωή, σαν να ζει από το δικό του περιεχόμενο. Ο Πατήρ, σαν πηγαία υπόσταση, όχι μόνον αποκαλύπτεται στην Ουσία του μέσω του Υιού, αλλά ζει σε αυτή την αποκάλυψη χάρη στο Άγιο Πνεύμα. Αυτό ονόμασε η παράδοση «εκπόρευση» του πνεύματος. Μέσα στο θείο υποκείμενο λοιπόν υπάρχει μια τριπλή υποστατική συμμετοχή στην κοινή θεία φύση, αλλά η τρι-υπόσταση πραγματοποιεί και αποκαλύπτει την Φύση με έναν διαφορετικό τρόπο από ότι στο κτιστό πνεύμα, καθότι  δεν είναι δυνατόν να σκεφθούμε στον θεό καμμία δεδομένη κατάσταση, καμμία φύση που δεν είναι ολοκληρωτικώς πραγματοποιημένη στην υπόσταση.

Η θεία ουσία είναι ολοκληρωτικώς διαφανής στο πνεύμα, είναι ολοκληρωτικώς έξω από τον εαυτό στον Πατέρα και αποκαλυμένη στον Υιό και στο Πνεύμα. Η θεία περιψώρηση είναι έτσι μια τέλεια σχέση ανάμεσα στα τρία πρόσωπα που ζουν μια εσωτερική δυναμική που χαρακτηρίζεται από το πλήρες άνοιγμα του ξεχωριστού προσώπου στα άλλα και από την ενότητα της κοινής καταγωγής στην Ουσία του Πατρός.

(Συνεχίζεται)

Αμέθυστος