Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΣΤΟΝ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ
Μεγάλοι συγγραφείς και άνθρωποι του πνεύματος μίλησαν για τον πόνο,με πρώτο και καλύτερο τον τον Φ. Ντοστογιέφσκι. Στο έργο του, ο πόνος έχει κυρίαρχη θέση, και μας ανοίγει καινούργιους δρόμους στην πορεία μας μεσα σ΄αυτόν τον κόσμο.
Αντιμέτωπος σ' όλη του τη ζωή με το μηδέν,γιατί αυτό ήταν για τον Φ. Ντοστογιέφσκυ ο πόνος:
το μηδέν,και ο θάνατος,
θέλησε να δώσει μια απάντηση ,οχι τόσο σε έμας, αλλά κυρίως στον εαυτό του.
Οι ήρωές του δεν είναι παρά τα κομμάτια τού είναι του που παίρνουν σάρκα και οστά μέσα στα έργα του.
Το έργο τού Ντοστογιέφσκι είναι έργο αυτοβιογραφικό.
Είναι ο εαυτός του που μέσα από την πάλη των ηρώων του ,από έργο σε έργο, μεταμορφώνεται.
Κάθε του διήγημα είναι ένα βήμα προς την ωριμότητα και την ολοκλήρωση.
Έτσι ξεκινά με τον ήρωα του υπογείου,τον παίκτη και αργότερα στους Δαιμονισμένους ,τον Ρασκόλνικοφ .
Ήρωες αυτοκαταστροφικοί,γεμάτοι πάθη που κάνουν δυστυχισμένους όσους σχετίζονται μαζί τους. Ήρωες ενός υπόγειου κόσμου,του υποσυνείδητου κόσμου τού Εγώ ,όπου κυριαρχούν φόβοι πάθη και ενορμήσεις που καταλαμβάνουν το Εγώ αναγκάζοντας το να άγεται και να φέρεται απο αυτό.
Το Εγώ των ηρώων,δηλάδη τού συγγραφέα, είναι σε διάσταση,σε πάλη και πάντα βυθίζεται στα σκοτεινά βάθη της Ύπαρξης.
Η αμαρτία,η απελπισία, η αυτοκτονία, δηλαδή ο θάνατος, είναι το περιεχόμενο της ύπαρξής τους που δεν μπορούν να δεχτούν.
Και να το παράδοξο:
η μεταμόρφωση,η αλλαγή του Είναι,το φως στα σκοτάδια τής ύπαρξής Του έρχεται με τον εγκλεισμό Του στο κάτεργο [πραγματικό γεγονός] όπως περιγράφεται στο βιβλίο του
¨Αναμνήσεις απο το σπίτι τών πεθαμένων¨.
Εκεί ο πόνος δεν είναι μόνο εσωτερικός, αλλά και πραγματικός. Η στέρηση τής ελευθερίας και η σκληρές συνθήκες διαβίωσης τον κάνουν να εσωτερικεύσει αυτόν τον πόνο.
Ταυτίζεται με τους συγκρατούμενούς του. Το Εγώ του σμικρίνεται ,δεν υπάρχει ,χάνεται. Ο πόνος γίνεται η βαρύτητα που τον εξαφανίζει. Και τότε αντί να δειλιάσει, να τρελαθεί να θέλει να πάρει εκδίκηση, εκείνος νιώθει να ελευθερώνεται να αγκαλιάζει τα βάσανα των άλλων.
Μια καινούργια ζωή γεννιέται μέσα του, ζωή πραγματικής ελευθερίας.
Αυτή η πορεία είναι πορεία προς την.. συνείδηση .
Το άτομο μεταμορφώνεται σε πρόσωπο.
όπου βάζει μέσα σε όλους τούς άλλους χαρακτήρες και έναν διαφορετικό:
η Βασιλεία των ουρανών.
Είναι σκόπιμο να τονίσουμε οτι ο Φ. Ντοστογιέφσκι είχε σκοπό μετά τους αδελφούς Καραμαζώφ να γράψει ένα διήγημα για τον Αλιόσα,όμως δεν πρόλαβε.
Η πορεία λοιπόν προς το πρόσωπο βλέπουμε να επιτυγχάνεται μέσα από τον πόνο.
Τι σταυρός όμως; Σταυρός που οδηγεί στην Ανάσταση,στη Βασιλεία των Ουρανών.. στο Χριστό.
O σταυρός για τούς ανθρώπους είναι αποτέλεσμα ταύτισης με το κακό και προϊόν μίσους.
Ο Σταυρός του Χριστού είναι ηθελημένη ταύτιση μαζί Του που οδηγεί σε εναν καινούργιο Ελεύθερο άνθρωπο, Χριστοποιημένο...
΄΄Ζω δε ουκέτι εγώ ζει δε εν εμι Χριστός΄΄.
Αυτή η πορεία μας απ'τα διάφορα προσωπεία στο Πρόσωπο γίνεται πορεία Σταυρική .
Ετσι ο πόνος γίνεται γεγονός Σωτηριολογικό.
Η ψυχή έχει την έφεση και την διάθεση να διασπάται και να σκορπίζει διά των αισθήσεων στον εξωτερικό χώρο με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό του Εγώ.
Ο πόνος τώρα μπορεί να γίνει η ενοποιητική δύναμη όλων των μερών της ψυχής και να στρέψει τον άνθρωπο στα βάθη τού Είναι του.Συνέχει και καλιεργεί την ψυχή. Την ετοιμάζει να δεχτεί το Σπόρο.O άνθρωπος κενώνεται,ταπεινώνεται και αφήνει χώρο στο Θείο.
Δεν παραβλέπουμε οτι αυτό ενέχει τον κίνδυνο της αποπνευματοποίησης.Οι άνθρωποι επιζητούν την ευδαιμονία και οχι τον πόνο. Σύνθημα όλων είναι΄΄να περνάω καλά΄΄.
Ο θάνατος απωθείται. Στις περισσότερες περιπτώσεις όταν έρθει η οδύνη,η αρρώστεια και η απώλεια αγαπημένων προσώπων, η ύπαρξη γίνεται τελείως αρνητική.
Πολεμά τη φύση και το Δημιουργό. Εδώ αξίζει να παρατηρήσουμε την τάση του σημερινού καταναλωτικού ανθρώπου να απωθεί το μηδέν ή και να συμβιβάζεται μαζί του.
Το Εγώ χάνει τον προορισμό του. Εκπίπτει στη ζωώδη κατάσταση.
΄΄Δεν βαριέσαι ολοι θα πεθάνουμε αρκεί να περνάμε τώρα καλά΄΄ακούμε συχνά.
Δηλαδή ταύτιση μας με το ζωικό βασίλειο. Το ίδιο θα έλεγε και το κατοικίδιο μας αν μιλούσε. Μα ο άνθρωπος έχει δημιουργηθεί για πολύ μεγαλύτερα πράγματα. Η ζωή δίδεται ως δωρεά για εναν υπέρτατο σκοπό. Ο π. Ιουστίνος Πόποβιτς όταν τον ρωτούσαν γιά την Σερβία και τις εκεί γεωπολιτικές εξελίξεις έλεγε οτι δεν του φτάνει μια μικρή Σερβία. Η ανθρώπινη ύπαρξη είναι κάτι συμπαντικό, μεγάλο. Δεν με χωράει η Σερβία έλεγε ο π. Ιουστίνος και δεν με χωράει ούτε το Σύμπαν ολόκληρο. Διαρκώς εσταυρωμένος ο Αγιος με την αγάπη του αγκαλιάζει τα σύμπαντα, την ανθρώπινη φύση, ολόκληρη την κτίση. Γίνεται Θεοειδής.
Ο Σταυρός πλέον εκλαμβάνεται ως Δωρεά. Ο πόνος παίρνει διαστάσεις υπαρξιακές. Πέραν των δυσμενών συνθηκών η ύπαρξη νιώθει απομονωμένη, φυλακισμένη. Φωνάζει δυνατά και αναζητά το Δημιουργό της. Είναι ο Αδάμ έξω απ'τον παράδεισο. Ετσι αναδύεται το Πρόσωπο, ο διαρκώς Μετανοών άνθρωπος. Το οντολογικό περιεχόμενο τού Προσώπου γίνεται ο πόνος ως Υπαρξιακό γεγονός που παίρνει παγκόσμιες διαστάσεις και οδηγεί το Εγω στην πληρότητα του Θείου Είναι.
Το Ον παύει να ζει στη μόνωση, ειναι σε σχέση με ολη την ανθρώπινη Φύση, με όλο τον Αδαμ.
Η Οντολογία Του γίνεται ΑΓΑΠΗ, ΑΓΑΠΗ ΣΤΑΥΡΙΚΗ.
Ο καλός φίλος και θεολόγος Πώλ Μ. μου έστειλε ένα κειμενό του, που το βρήκα πολύ ενδιαφέρον, μια και μιλά για ένα ογκόλιθο της ρωσσικής λογοτεχνίας, και ένα θέμα εξόχως βαθύ και ¨ταλαιπωρημένο¨, Αυτό της οντολιγίας του Προσώπου,μέσα απ το Εργο του Ντοστογιεφσκι.
ΤΟ ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ, ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Φ. ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ
Μεγάλοι συγγραφείς και άνθρωποι του πνεύματος μίλησαν για τον πόνο,με πρώτο και καλύτερο τον τον Φ. Ντοστογιέφσκι. Στο έργο του, ο πόνος έχει κυρίαρχη θέση, και μας ανοίγει καινούργιους δρόμους στην πορεία μας μεσα σ΄αυτόν τον κόσμο.
Αντιμέτωπος σ' όλη του τη ζωή με το μηδέν,γιατί αυτό ήταν για τον Φ. Ντοστογιέφσκυ ο πόνος:
το μηδέν,και ο θάνατος,
θέλησε να δώσει μια απάντηση ,οχι τόσο σε έμας, αλλά κυρίως στον εαυτό του.
Οι ήρωές του δεν είναι παρά τα κομμάτια τού είναι του που παίρνουν σάρκα και οστά μέσα στα έργα του.
Το έργο τού Ντοστογιέφσκι είναι έργο αυτοβιογραφικό.
Είναι ο εαυτός του που μέσα από την πάλη των ηρώων του ,από έργο σε έργο, μεταμορφώνεται.
Κάθε του διήγημα είναι ένα βήμα προς την ωριμότητα και την ολοκλήρωση.
Έτσι ξεκινά με τον ήρωα του υπογείου,τον παίκτη και αργότερα στους Δαιμονισμένους ,τον Ρασκόλνικοφ .
Ήρωες αυτοκαταστροφικοί,γεμάτοι πάθη που κάνουν δυστυχισμένους όσους σχετίζονται μαζί τους. Ήρωες ενός υπόγειου κόσμου,του υποσυνείδητου κόσμου τού Εγώ ,όπου κυριαρχούν φόβοι πάθη και ενορμήσεις που καταλαμβάνουν το Εγώ αναγκάζοντας το να άγεται και να φέρεται απο αυτό.
Το Εγώ των ηρώων,δηλάδη τού συγγραφέα, είναι σε διάσταση,σε πάλη και πάντα βυθίζεται στα σκοτεινά βάθη της Ύπαρξης.
Η αμαρτία,η απελπισία, η αυτοκτονία, δηλαδή ο θάνατος, είναι το περιεχόμενο της ύπαρξής τους που δεν μπορούν να δεχτούν.
Και να το παράδοξο:
η μεταμόρφωση,η αλλαγή του Είναι,το φως στα σκοτάδια τής ύπαρξής Του έρχεται με τον εγκλεισμό Του στο κάτεργο [πραγματικό γεγονός] όπως περιγράφεται στο βιβλίο του
¨Αναμνήσεις απο το σπίτι τών πεθαμένων¨.
Εκεί ο πόνος δεν είναι μόνο εσωτερικός, αλλά και πραγματικός. Η στέρηση τής ελευθερίας και η σκληρές συνθήκες διαβίωσης τον κάνουν να εσωτερικεύσει αυτόν τον πόνο.
Ταυτίζεται με τους συγκρατούμενούς του. Το Εγώ του σμικρίνεται ,δεν υπάρχει ,χάνεται. Ο πόνος γίνεται η βαρύτητα που τον εξαφανίζει. Και τότε αντί να δειλιάσει, να τρελαθεί να θέλει να πάρει εκδίκηση, εκείνος νιώθει να ελευθερώνεται να αγκαλιάζει τα βάσανα των άλλων.
Μια καινούργια ζωή γεννιέται μέσα του, ζωή πραγματικής ελευθερίας.
¨Αμήν αμήν λέγω υμίν εαν μη ο κόκος του σίτου πεσών εις την γην αποθάνη...πολύν καρπόν φέρει¨.[Ιωάν. Ιβ' 24].
Αυτή η πορεία είναι πορεία προς την.. συνείδηση .
Το άτομο μεταμορφώνεται σε πρόσωπο.
Ο συγγραφέας μάς αφήνει το τελευταίο και σημαντικότερο έργο του, τούς¨Αδελφούς Καραμάζωφ¨
όπου βάζει μέσα σε όλους τούς άλλους χαρακτήρες και έναν διαφορετικό:
Οπως, ας πούμε, Στον Αλιόσα.. Τον πιστό και ταπεινό Αλιόσα, που είναι ο ελεύθερος άνθρωπος, και που μέσα του βρίσκεται ..
η Βασιλεία των ουρανών.
Είναι σκόπιμο να τονίσουμε οτι ο Φ. Ντοστογιέφσκι είχε σκοπό μετά τους αδελφούς Καραμαζώφ να γράψει ένα διήγημα για τον Αλιόσα,όμως δεν πρόλαβε.
Η πορεία λοιπόν προς το πρόσωπο βλέπουμε να επιτυγχάνεται μέσα από τον πόνο.
Αν έρθουμε στα Ευαγγέλια Ο Κύριος μας τον ονομάζει Σταυρό...
¨Απαρνησάσθω εαυτόν¨ .. αράτω τον σταυρόν σου και ακολουθει μοι¨ .
Ο λόγος Του άλλωστε...για να κερδίσεις τη ζωή σου πρέπει να την χάσεις...τι είναι; ένας διαρκής σταυρός και πόνος.
Τι σταυρός όμως; Σταυρός που οδηγεί στην Ανάσταση,στη Βασιλεία των Ουρανών.. στο Χριστό.
Ο Αλιόσα είναι ¨πάνω στον σταυρό¨ αλλά χαίρεται,αγαπά, συγχώρει, γίνεται πρόσωπο που κοινώνει με τους ανθρώπους και το Θέο.
O σταυρός για τούς ανθρώπους είναι αποτέλεσμα ταύτισης με το κακό και προϊόν μίσους.
Ο Σταυρός του Χριστού είναι ηθελημένη ταύτιση μαζί Του που οδηγεί σε εναν καινούργιο Ελεύθερο άνθρωπο, Χριστοποιημένο...
΄΄Ζω δε ουκέτι εγώ ζει δε εν εμι Χριστός΄΄.
Αυτή η πορεία μας απ'τα διάφορα προσωπεία στο Πρόσωπο γίνεται πορεία Σταυρική .
Ετσι ο πόνος γίνεται γεγονός Σωτηριολογικό.
Η ψυχή έχει την έφεση και την διάθεση να διασπάται και να σκορπίζει διά των αισθήσεων στον εξωτερικό χώρο με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό του Εγώ.
Ο πόνος τώρα μπορεί να γίνει η ενοποιητική δύναμη όλων των μερών της ψυχής και να στρέψει τον άνθρωπο στα βάθη τού Είναι του.Συνέχει και καλιεργεί την ψυχή. Την ετοιμάζει να δεχτεί το Σπόρο.O άνθρωπος κενώνεται,ταπεινώνεται και αφήνει χώρο στο Θείο.
Δεν παραβλέπουμε οτι αυτό ενέχει τον κίνδυνο της αποπνευματοποίησης.Οι άνθρωποι επιζητούν την ευδαιμονία και οχι τον πόνο. Σύνθημα όλων είναι΄΄να περνάω καλά΄΄.
Ο θάνατος απωθείται. Στις περισσότερες περιπτώσεις όταν έρθει η οδύνη,η αρρώστεια και η απώλεια αγαπημένων προσώπων, η ύπαρξη γίνεται τελείως αρνητική.
Πολεμά τη φύση και το Δημιουργό. Εδώ αξίζει να παρατηρήσουμε την τάση του σημερινού καταναλωτικού ανθρώπου να απωθεί το μηδέν ή και να συμβιβάζεται μαζί του.
Το Εγώ χάνει τον προορισμό του. Εκπίπτει στη ζωώδη κατάσταση.
΄΄Δεν βαριέσαι ολοι θα πεθάνουμε αρκεί να περνάμε τώρα καλά΄΄ακούμε συχνά.
Δηλαδή ταύτιση μας με το ζωικό βασίλειο. Το ίδιο θα έλεγε και το κατοικίδιο μας αν μιλούσε. Μα ο άνθρωπος έχει δημιουργηθεί για πολύ μεγαλύτερα πράγματα. Η ζωή δίδεται ως δωρεά για εναν υπέρτατο σκοπό. Ο π. Ιουστίνος Πόποβιτς όταν τον ρωτούσαν γιά την Σερβία και τις εκεί γεωπολιτικές εξελίξεις έλεγε οτι δεν του φτάνει μια μικρή Σερβία. Η ανθρώπινη ύπαρξη είναι κάτι συμπαντικό, μεγάλο. Δεν με χωράει η Σερβία έλεγε ο π. Ιουστίνος και δεν με χωράει ούτε το Σύμπαν ολόκληρο. Διαρκώς εσταυρωμένος ο Αγιος με την αγάπη του αγκαλιάζει τα σύμπαντα, την ανθρώπινη φύση, ολόκληρη την κτίση. Γίνεται Θεοειδής.
Ο Σταυρός πλέον εκλαμβάνεται ως Δωρεά. Ο πόνος παίρνει διαστάσεις υπαρξιακές. Πέραν των δυσμενών συνθηκών η ύπαρξη νιώθει απομονωμένη, φυλακισμένη. Φωνάζει δυνατά και αναζητά το Δημιουργό της. Είναι ο Αδάμ έξω απ'τον παράδεισο. Ετσι αναδύεται το Πρόσωπο, ο διαρκώς Μετανοών άνθρωπος. Το οντολογικό περιεχόμενο τού Προσώπου γίνεται ο πόνος ως Υπαρξιακό γεγονός που παίρνει παγκόσμιες διαστάσεις και οδηγεί το Εγω στην πληρότητα του Θείου Είναι.
Το Ον παύει να ζει στη μόνωση, ειναι σε σχέση με ολη την ανθρώπινη Φύση, με όλο τον Αδαμ.
Η Οντολογία Του γίνεται ΑΓΑΠΗ, ΑΓΑΠΗ ΣΤΑΥΡΙΚΗ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου