ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ. ΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ, ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ. ΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ, ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ

 π. Νικηφόρου Νάσσου

ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

Ἀπό τον Ἰούνιο τοῦ 2013, τίθεται σέ ἰσχύ ὁ ἀπό 16/6/2011 ψηφησθείς νόμος Λοβέρδου, κατά τόν ὁποίο, ὅλοι οἱ πολίτες τῆς χώρας μας, εἶναι δυνάμει δότες ὀργάνων. Καί ὅποιος δέν δηλώσει πρίν τό θάνατό του τήν ἄρνηση τῆς ἀφαιρέσεως  τῶν ζωτικῶν ὀργάνων του, θεωρεῖται δεδομένη ἡ λήψη τους! Ὑπάρχει, βεβαίως, στό τέλος τοῦ πρώτου ἐδαφίου τῆς παραγράφου τοῦ 2 τοῦ ἄρθρου 9 τοῦ νόμου 3984/2011 καί ἡ φράση: «καί κατόπιν συναίνεσης τῆς οἰκογενείας του».

Πρός τοῦτο, ἔχει συνταχθεῖ ἀπό κάποιους φορεῖς ἕνα σχέδιο Ὑπευθύνου Δηλώσεως, τὴν ὁποία πολλοί πιστοί μέλη τῆς Ἐκκλησίας ἔχουν ὑπογράψει καὶ ἀποστείλει στὸν Ἐθνικὸ Ὀργανισμὸ Μεταμοσχεύσεων, μέσῳ τοῦ τοπικοῦ «Κ.Ε.Π.», ὅπου δηλώνουν τήν ἀντίθεσή τους στήν ἀφαίρεση τῶν ζωτικῶν ὀργάνων τους, ἐάν εὑρεθοῦν σέ κατάσταση βαρυτάτης ἀσθενείας, ἤ κώματος. 

Τί συμβαίνει τελικά μέ τίς μεταμοσχεύσεις, γιά τίς ὁποίες κρίθηκε ἀπαραίτητη ἡ πολυσυζητημένη τελευταία «εἰκαζόμενη» συνένεση; Ἄς ἀναφερθοῦμε δι᾿ ὁλίγων, ἐνημερωτικῶς.

Μεταξύ τῶν θεμάτων τῆς λεγομένης Βιοηθικῆς, τῆς Ἠθικῆς πού ἀσχολεῖται μέ τήν ἀρχή καί τό τέλος τοῦ βίου τοῦ ἀνθρώπου, οἱ μεταμοσχεύσεις ζωτικῶν ὀργάνων ἔχει ἐξελιχθεῖ σέ ἀκανθωδες πρόβλημα, εὑρισκόμενο στό ἐπίκεντρο συζητήσεων ἐκκλησιαστικῶν καί ἄλλων παραγόντων στίς ἡμέρες μας.   Ἔχουν εἰπωθεῖ καί γραφεῖ πολλά καί ἡ βιβλιογραφία περί τοῦ συγκεκριμένου ζητήματος αὐξάνεται συνεχῶς. Στά παρακάτω, θά διατυπωθοῦν συνοπτικά οἱ γενικές ἀρχές τῆς ὀρθοδόξου θεολογικῆς ἀνθρωπολογίας, τήν ὁποία ἀχρηστεύει παντελῶς ἡ πρακτική τῶν μεταμοχεύσεων. Στή συνέχεια θά ἀναφέρουμε ἕνα σύγχρονο θαῦμα τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου Αἰγίνης, προκειμένου νά δοῦμε τήν ἀπάτη τοῦ λεγομένου «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου», περί τοῦ ὁποίου θά γίνει λόγος  διεξοδικώτερα στό τρίτο μέρος τοῦ κειμένου αὐτοῦ.

1. Κατά τήν ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία ὅπως διδάσκεται στήν Ἁγία Γραφή καί τήν Πατερική μας Παράδοση, ὁ ἄνθρωπος, δέν εἶναι μόνο σῶμα, ἀλλά εἶναι σῶμα  μέ ψυχή ὑποστατική. Ἡ ψυχή εἶναι καί αὐτή δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, κτίζεται ἀρρήτως καί ἀγνώστως ὑπό τοῦ θείου Δημιουργοῦ κατά τή σύλληψη τοῦ ἀνθρώπου[1], εἶναι ἀποτέλεσμα τοῦ θείου «ἐμφυσήματός» στόν ἄνθρωπο, κτιστό ἀποτέλεσμα τῆς ἀκτίστου ἐνεργείας καί Χάριτος. «Καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον χοῦν ἀπό τῆς γῆς (ὑλικό στοιχεῖο) καί ἐνεφύσησεν εἰς τό πρόσωπον αὐτοῦ πνοήν ζωῆς (πνευματικό στοιχεῖο) καί ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχήν ζῶσαν (δηλαδή ὕπαρξη)».[2]

Ὁ Θεός, ὅπως παρήγαγε τίς ἀσώματες δυνάμεις, ἔτσι χάρισε «διά τοῦ ἐμφυσήματος» τήν ἀσώματη καί λογική ψυχή – ζωτική δύναμη.[3]

Ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου βρίσκεται σέ ὅλο τό σῶμα, «διά παντός ἐκκέχυται τοῦ σώματος», κατά τήν Πατερική Διδασκαλία.[4] Ὁ Ἀναστάσιος  Ἀντιοχείας, γράφει ἐν προκειμένῳ κάτι πολύ ἐκπληκτικό, ὅτι ὅπως δέν γνωρίζουμε τόν τόπο πού κατοικεῖ ὁ Θεός, ἀλλά πιστεύουμε ὅτι βρίσκεται παντοῦ, ἔτσι δέν γνωρίζουμε καί τόν τόπο πού κατοικεῖ ἡ ψυχή στό σῶμα, ἀλλά γνωρίζουμε ὅτι σέ ὅλο τό σῶμα βρίσκεται ἐγκατεσπαρμένη καί ἐνεργεῖ μέσα σ᾿  αὐτό. «Οὔτε τόν τοῦ Θεοῦ τόπον ἔγνωμεν, ἔνθα κατοικεῖ, ἀλλά μόνον πιστεύομεν ὅτι πάντη ἐστίν, οὔτε τόν τόπον τῆς ψυχῆς ἔνθα οἰκεῖ ἐν σώματι ἐπιστάμεθα, ἀλλά μόνον οἴδαμεν ὅτι ἐν τῷ παντί  σώματι ἐστι και ἐνεργεῖ».[5]

Δέν ἑδρεύει σέ συγκεκριμένο ὄργανο τοῦ σώματος ἡ ψυχή, ἀλλά βρίσκεται σέ ὅλα τά σημεῖα τοῦ σώματος, ζωοποιεῖ δέ καί κινεῖ τά μέλη τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ὅπως  τό διατυπώνει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: «Συνέχουσα τό σῶμα ᾧ καί ἐκτίσθη, πανταχοῦ τοῦ σώματος ἐστίν, οὐχ ὡς ἐν τόπῳ οὐδ᾿ ὡς περιεχομένη,  ἀλλ᾿ ὡς συνέχουσά τε καί περιέχουσα καί ζωοποιοῦσα τοῦτο».

  Δέν θά πρέπει, ἑπομένως, νά λέγεται ὅτι τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου συνέχει τήν ψυχή, ἀλλά τό ἀντίθετο, ὅτι δηλαδή ἡ ψυχή συνέχει τό σῶμα.

Στούς Θελόγους καί Νηπτικούς Πατέρες, γίνεται λόγος καί περί τοῦ νοῦ, ὄχι με την ἔννοια πού ἐμεῖς τόν νοοῦμε. Ὁ νοῦς κατά τούς Πατέρες, δέν θεωρεῖται ἡ διάνοια, τό μυαλό ὅπως λέμε ἐμεῖς, ἀλλά κάτι διαφορετικό. Εἶναι ἡ ἀνωτέρα δύναμη τῆς ψυχῆς, ὁ λεγόμενος «ὀφθαλμός» της, τό «καθαρώτατον» μέρος της κατά τή ἔκφραση τοῦ ἁγίου  Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ. Κατά τήν Ὀρθόδοξη θεολογική ἀνθρωπολογία, τό φυσικό πνευματικό κέντρο τοῦ ἀνθρώπου δέν εἶναι ὁ ἐγκέφαλος, ἀλλά ὁ νοῦς μέ τήν πνευματική ἔννοια τοῦ ὅρου, ὁ ὁποῖος χρησιμοποιεῖ τήν φυσική καρδιά ὡς ὄργανο. Ἡ ἐνέργεια τοῦ νοῦ εἶναι στόν ἐγκέφαλο (διάνοια), ἀλλά ἡ οὐσία του εἶναι μέσα στήν καρδιά τή φυσική, ἀπό τήν ὁποία βεβαίως δέν ἐγκλείεται, ἀλλά ὅπως εἴπαμε τήν χρησιμοποιεῖ ὡς ὄργανο γιά τή λειτουργία του. Ἐκεῖ ἀποκαλύπτεται ἡ ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ, συντελεῖται ἡ ἕνωση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό καί ἀνακαλύπτεται τό ἀνθρώπινο πρόσωπο.

 Καί πρέπει νά ὑπογραμμιστεῖ, ἔστω καί ἐπιγραμματικά, ὅτι τό ἀνθρώπινο πρόσωπο δέν ἑδράζεται στόν ἐγκέφαλο ἀλλά στήν «βαθεῖα καρδία», στό βάθος τοῦ ἀνθρώπου, πού δέν ἔχει σχέση μέ τόν ἐγκέφαλο, ὅπως διδάσκουν οἱ Πατέρες μας.  Ὁ ἐγκέφαλος, εἶναι ἕνα ὄργανο τοῦ σώματος. Ἡ ἐνέργεια τοῦ νοός πού λέγεται διάνοια εἶναι αὐτή ἡ ὁποία μέ τήν σειρά της κινεῖ τόν ἐγκέφαλο καί διά τοῦ ἐγκεφάλου κινεῖται τό σῶμα. 

Ἀντίθετα, τώρα, ἡ Ἐπιστήμη, ἀγνοεῖ ὅτι ἡ ἕδρα τῆς οὐσίας τῆς ψυχῆς καί τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου εἶναι ὁ χῶρος τῆς φυσικῆς καρδιᾶς, ἀλλά   ὑποστηρίζει ὅτι ἡ ἕδρα τοῦ προσώπου στόν ἄνθρωπο, τό πνευματικό του κέντρο, ἡ οὐσία του, εἶναι στόν ἐγκέφαλο. Καί ἑπομένως, κατά τούς ἐπιστήμονες, ὅταν νεκρωθεῖ ὁ ἐγκέφαλος (ἡ λεγόμενη ἰατρικά «νέκρωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους»), τελειώνει ὁ ἄνθρωπος. Ὅμως, ἡ πίστη μας διδάσκει ὅτι παρά τή νέκρωση τοῦ ἐγκεφάλου, ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου δέν ἔχει ἀναχωρήσει ἀπό τό σῶμα! Ἀλλά αὐτό πῶς νά τό ἀποδεχτεῖ ἡ Ἐπιστήμη, ὅταν δέν δέχεται τήν ψυχή ὡς οὐσία, ὡς φύση, ὡς τή συνεκτική ἐκείνη, ὑποστατική δύναμη στόν ἄνθρωπο, ἡ ὁποία τόν ζωοποεῖ καί τόν συνέχει;

 Εἶναι, ἑπομένως, διαφορετικές οἱ ἀνθρωπολογικές προϋποθέσεις τῆς Θεολογίας καί τῆς Ἐπιστήμης καί γι᾿ αὐτό ὑπάρχουν καί διαφορετικές τοποθετήσεις.

Εἶναι γεγονός, ὅπως προελέχθη, ὅτι ἡ Ἐπιστήμη δέν δέχεται τόν ἄνθρωπο ὡς ὕπαρξη μέ κατ᾿ οὐσίαν ψυχή, δηλαδή μέ ψυχή ὑποστατική. Τόν δέχεται ὡς ὕπαρξη μέ κατ᾿ ἐνέργειαν ψυχή, ὅπως τά ζῶα, στά ὁποῖα ἡ ψυχή πεθαίνει μαζί μέ τό σῶμα τους, ἀφοῦ ἐκεῖ ὁμιλοῦμε γιά θνητή ψυχή καί ὄχι γιά ἀθάνατη (κατά Χάριν), ὅπως εἶναι ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Ἑπομένως, ὅταν ἡ Ἐπιστήμη θεωρεῖ τόν ἄνθρωπο ὡς ἀποτέλεσμα τῆς βιολογικῆς ἐξελίξεως τῶν Εἰδῶν καί ὄχι ὡς κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ δημιουργημένο ὄν, δισύνθετο, ἀποτελούμενο ἀπό ψυχή κατ᾿ οὐσίαν καί σῶμα πού ζωογονεῖται καί συνέχεται ὅπως εἴπαμε ἀπό τήν λογική ψυχή, τότε ἀνάλογη εἶναι καί ἡ θέση της στό ζήτημα τῶν Μεταμοσχεύσεων ὅπου τά ζωτικά ὄργανα τοῦ ἀνθρώπου μπορεῖ νά θεωρηθοῦν ὡς «ἀνταλλακτικά» πού μποροῦν νά ἀντικατασταθοῦν, ἤ νά μεταμοσχευθοῦν! Ἡ Ἐπιστήμη, λοιπόν, δέν δέχεται ὅτι ὁ νοῦς, εἶναι ὁ ὀφθαλμός, τό κέντρο τῆς ψυχῆς, ἡ πνευματική καρδία. Οὔτε δέχεται ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἐκτός ἀπό τά ὄργανα του σώματός του ἔχει καί ἀθάνατη ψυχή, ἡ ὁποία ὑπάρχει καί συνεχίζει νά ζεῖ καί μετά τόν βιολογικό θάνατο.

Ἕνας λόγιος Ἁγιορείτης μοναχός, σέ μία περισπούδαστη μελέτη του περί τῶν Μεταμοσχεύσεων, ἐν προκειμένῳ παρατηρεῖ: «Ὑπάρχει μέγα χάσμα, στό ἀνθρωπολογικό ζήτημα, μεταξύ Ἐπιστήμης καί Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Σύμφωνα μέ τό πνεῦμα τῆς διδασκαλίας τῶν Πατέρων τῆς Ἐρήμου, ἀκόμη καί ἐάν ἡ φυσική καρδιά ἀφαιρεθῆ ἀπό ἕναν ἄνθρωπο καί ἀντικατασταθῆ μέ μία ἄλλη, ἡ ψυχή συστέλλεται στό ὑπόλοιπο σῶμα καί ἑδράζεται σέ ἄλλο κύριο ζωτικό ὄργανο. Τό ἴδιο συμβαίνει καί ὅταν ὁ ἐγκέφαλος καταστραφῆ καί παύση νά λειτουργῆ, ἐνῶ ἡ καρδιά εἶναι σέ λειτουργία, μέ ὑποστηρικτικά μέσα. Ἡ ψυχή συστέλλεται ἀπό τόν ἐγκέφαλο καί συσπειρώνεται στό ὑπόλοιπο σῶμα. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἕνας «ἐγκεφαλικά νεκρός», μπορεῖ νά μήν εἶναι βιολογικά νεκρός».[6] 

2. Ἔχει ἔρθει στό φῶς τῆς δημοσιότητας[7], μεταξύ ἄλλων ἕνα σύγχρονο θαῦμα τοῦ ἁγίου Νεκταρίου Αἰγίνης, σχετικό μέ τό ζήτημα πού ἐξετάζουμε, τό ὁποῖο θαῦμα ἐν συντομίᾳ παρουσιάζουμε.

Κάποιος νέος τραυματίσθηκε βαρύτατα σέ αὐτοκινητιστικό δυστήχημα και κατά τη μεταφορά του στο Νοσοκομεῖο ἔγινε ἀπό τους γιατρούς ἡ διαπίστωση ὅτι δεν ὑπάρχει ἐλπίδα σωτηρίας και ἀνανήψεώς του και ἔτσι προτάθηκε να τοῦ ἀφαιρεθοῦν τα ὄργανα καί νά δοθοῦν ἀλλοῦ, ὥστε νά σωθεῖ ἕνας ἄλλος ἄνθρωπος. Ἔπεισαν καί τή μητέρα τοῦ νέου νά τό δεχθεῖ καί νά ὑπογράψει καί τά σχετικά ἔντυπα. Ἡ πιστή, ὅμως, ἐκείνη μητέρα, βλέποντας τό παιδί της να βρίσκεται ἀκόμη στή ζωή, ἔστω καί στήν κατάσταση τοῦ «ἐγκεφαλικά νεκροῦ» κατά τή διάγνωση τῶν γιατρῶν, ἔστρεψε τήν ἐλπίδα της στόν τά πάντα δυνάμενο Κύριο, τόν «ἐνδοξαζόμενον ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ». Κατῆλθε μετά ἀπό λίγο στήν Αἴγινα καί κατευθύνθηκε στό ἱερό προσκύνημα τοῦ θαυματουργοῦ Ἁγίου τῆς ἐποχῆς μας, ὅπου πλῆθος πιστῶν ἀδιακόπως προσέρχεται καί συχνότατα λαμβάνει τή λύση στόν πόνο καί τήν ἀσθένεια παρά τοῦ Παντοδυνάμου Θεοῦ μέ τήν πρεσβεία τοῦ Ὁσίου Νεκταρίου. Προσευχήθηκε θερμά μετά δακρύων καί ὁ φιλόστοργος Ἅγιος δέν παρέβλεψε τήν ἱκεσία καί τόν στεναγμό τῆς πονεμένης μάνας καί τό θαῦμα δέν ἄργησε νά πραγματοποιηθεῖ!

Τήν ἑπομένη μέρα, ὅπου οἱ γιατροί ἐπρόκειτο νά ἀφαιρέσουν τά ὄργανα τοῦ «ἐγκεφαλικά» ἀλλά ὄχι βιολογικά νεκροῦ ἐκείνου νέου, καταφθάνει στό νοσοκομεῖο ἡ πιστή μητέρα καί ἀφοῦ ἐκφράζει μέ πίστη στούς γιατρούς τήν βεβαιότητα ὅτι ὁ ἅγιος Νεκτάριος θά θεραπεύσει τό παιδί της,  μεταβαίνει  μαζί μέ αὐτούς στό δωμάτιο τοῦ ἀσθενοῦς καί τί βλέπουν; Τό σημεῖο τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ! Βλέπουν τόν «ξεγραμμένο» (ὅπως λέμε) ἀπό τούς γιατρούς ἀσθενῆ ἐκεῖνο  νέο, πού δεν εἶχε προηγουμένως καμία ἐπαφή μέ τό περιβάλλον, νά κάθεται στό κρεβάτι του καί νά τούς χαμογελᾶ! Ὁ Θεός ἔδωσε παράταση ζωῆς στό νέο ἐκεῖνο, τόν ὁποῖο οἱ γιατροί μέ τή διαδικασία τῆς ἀφαιρέσεως τῶν ὀργάνων θά ἔστελναν πρόωρα στήν ἄλλη ζωή…

Καί πρέπει νά τονίζεται καί αὐτό τό γεγονός, πού ἀποτελεῖ  ἀνθρωποκτονία, ὅτι τά ὄργανα ἀφαιροῦνται ὅταν ὁ ἀσθενῆς εἶναι ἀκόμη ζωντανός (ἄρα τόν σκοτώνουν), ἀφοῦ ὅταν εἶναι νεκρός, τά ὄργανά του πλέον εἶναι ἄχρηστα! Ἀπό ζωντανό δότη ἑπομένως παίρνουν τά ὄργανα! Καί αὐτό τό λένε σήμερα…ἀγάπη πρός τόν συνάνθρωπο καί σπεύδουν  δυστυχῶς νά τό ὑπόστηρίζουν καί κάποιοι ἐκκλησιαστικοί παράγοντες! Δηλαδή, νά ἀφαιρέσουμε μιά ζωή, ὥστε νά συντελέσουμε στήν παράταση μιᾶς ἄλλης ζωῆς! Ὅμως οἱ Ὀρθόδοξοι, τῶν ὁποίων τό πολίτευμα «ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει» κατά τον Ἀπόστολο, δέν θά πρέπει σέ καμία περίπτωση νά ἐφαρμόζουμε τό ρητό «ὁ σκοπός ἁγιάζει τά μέσα», οὔτε νά μετερχόμαστε τά πάντα, θεμιτά καί ἀθέμιτα, προκειμένου νά ἐπιτύχουμε τήν παράταση αὐτῆς τῆς ἐπιγείου καί φθαρτῆς ζωῆς, ἀλλά νά τήν χρησιμοποιοῦμε ὡς «καιρόν» καί ἀφορμή ἑτοιμασίας γιά τήν μέλλουσα αἰώνια καί ἄφθαρτη ζωή! Ἄλλωστε, «πρός ἑτέρου βίου παρασκευήν ἅπαντα πράττομεν», κατά τόν Μέγα, οὐρανοφάντωρα Βασίλειο! Σκοπός μας, ὡς Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, θά πρέπει νά εἶναι τό πῶς θά μπορέσουμε ἐν Χριστῷ, νά «ἐμβολίσουμε» τήν παρούσα ζωή μέσα στήν αἰωνιότητα, καί ὄχι τό πῶς θά  ἐξασφαλίσουμε τήν μακροχρόνια διαβίωση στήν ἐνταῦθα παροικία,  μέ ὅποιο μέσον καί τρόπο…

 Καί, ναί μέν, θά κάνουμε τό ἀνθρωπίνως δυνατό, τήν ὅποια προσπάθεια μέσῳ τῆς Ἐπιστήμης, τῆς ἰατρικῆς πρός θεραπείαν τῶν νοσούντων, ἀλλά δέν θά φθάνουμε σέ τέτοιες μεθόδους, νά συμφωνήσουμ μέ ὅσους ἀφαιροῦν τά ὄργανα ἀπό ἀσθενεῖς προκαλῶντας τους τόν θάνατο προκειμένου νά  χαρίσουν τή ζωή σέ ἄλλους ἀσθενεῖς.  Δέν εἶναι δυνατόν, τό καλό τοῦ λήπτη νά γίνεται μέ ζημία τοῦ δότη! Δέν εἶναι οὔτε χριστιανικό, οὔτε ἀνθρώπινο! Δέν τό ἔπραξαν οἱ Πατέρες μας! Τήν ἀγάπη μας, τήν αὐτοθυσία καί τήν  προσφορά μας, μποροῦμε κάλλιστα  νά τή δείξουμε στίς περιπτώσεις τῆς μεταμοσχεύσεως διπλῶν ὀργάνων (νεφρῶν, ὀφθαλμῶν κλπ.), ὥστε καί ἡ ἀγάπη πρός τόν λήπτη νά ἐκφραστεῖ, ἀλλά καί ἡ ζωή τοῦ δότη (μέ τό ἐναπομείναν μέλος του) νά ἐξασφαλισθεῖ.

  

 «ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ»

3.  Ὁ  Νόμος 3.984/2011, ὁ ὁποῖος ψηφίσθηκε ἀπὸ τὴν Βουλὴ τῶν Ἑλλήνων καὶ ἀφορᾶ στὴν «Δωρεὰ καὶ μεταμόσχευση ὀργάνων», στὸ Ἄρθρο 9, ἀποδέχεται ὡς κριτήριο τῆς ἐπελεύσεως τοῦ θανάτου τὴν «νέκρωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους», δηλαδὴ δέχεται ὡς πραγματικὸ βιολογικὸ θάνατο τὸν λεγόμενο «ἐγκεφαλικὸ θάνατο».

Τό ζήτημα τοῦ λεγομένου «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου», εἶναι μιά ἐπινόηση πού ἦρθε τό 1968 ἀπό τήν Ἀμερική[8], ἀφοῦ ἕνα χρόνο πρίν στή Νότιο Ἀφρική εἶχε πραγματοποιηθεῖ ἡ πρώτη μεταμόσχευση καρδιᾶς. Θεωρήθηκε ἴσως προσβολή ὅτι ἕνα τέτοιο ἰατρικό βῆμα ἔλαβε χώρα στήν Ἀφρική. Καί ἔτσι, μετά ἀπό λίγο καιρό, στό Πανεπιστήμιο τοῦ Harvant συνεστήθη εἰδική ἐπιτροπή μέ σκοπό τήν εἰσήγηση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου καί ὅπως ἀκριβῶς ἐγράφη «ὁ κύριος σκοπός μας εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ μή ἀναστρεψίμου κώματος, ὡς ἑνός νέου κριτηρίου θανάτου». Διαλλέγει δηλαδή ἡ ὡς ἄνω ἐπιτροπή ἕνα νέο κριτήριο θανάτου…   Πρέπει ὅμως νά ὑπογραμμιστεῖ μέ ἔμφαση ὅτι ὁ «ἐγκεφαλικός θάνατος» δέν ταυτίζεται μέ τόν βιολογικό θάνατο!

Ὁ καθηγητής Κ. Καρακατσάνης, στή διοργανωθεῖσα Ἡμερίδα τῆς Μητροπόλεως Γλυφάδος περί τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου», μεταξύ ἄλλων κατάθεσε ὅτι ὑπάρχει καί ἕνα ἄλλο ἀτράνταχτο στοιχεῖο πού χαρακτηρίζεται ἀπό ἰατρούς ὡς «βόμβα» καί αὐτό εἶναι μία κατατεθειμένη ἄποψη τοῦ Ἐθνικοῦ Συμβουλίου Βιοηθικῆς τῶν Η.Π.Α, τό ὁποῖο κάνει εἰσηγήσεις στόν ἑκάστοτε πρόεδρο τῶν Ἠνωμένων Πολιτειῶν γιά ὅλα τά βιοηθικά ζητήματα. Τό Ἐθνικό Συμβούλιο Βιοηθικῆς, λοιπόν, τοῦ ἔτους  2008 ἀναφερόμενο στό ζήτημα τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, ὅπως ταυτίζεται ἀπό τούς Ἄγγλους μέ τόν θάνατο τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους ἀπεφάνθη ὅτι αὐτή ἡ ταύτιση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου μέ τόν θάνατο τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους θεωρεῖται ὡς ἔννοια «ἐννοιολογικῶς ὕποπτη καί κλινικῶς ἐπικίνδυνη»! Ἰατροί, καθηγηταί, νευροχειρουργοί, μεγάλοι ἐπιστήμονες καταθέτουν τά ἀνωτέρω! Τό ἴδιο αὐτό Ἐθνικό Συμβούλιο, τό 2008, κατέγραψε στήν ἴδια λεγόμενη «λευκή βίβλο», ἀφήρεσε τόν ὅρο «ἐγκεφαλικός θάνατος», ἀντικαθιστώντας τον μέ τόν ὅρο «ὁλική ἀνεπάρκεια τῶν λειτουργιῶν τοῦ ἐγκεφάλου».

Ἐπίσης, ἀξίζει νά σημειωθεῖ ὅτι ἕνας μεγάλο ἐπιστήμων ἰατρός, διευθυντής καρδιολογικῆς κλινικῆς στό μεγαλύτερο Νοσοκομεῖο τοῦ Cambridge στήν Ἀγγλία, ὅπου γίνονται μεταμοσχεύσεις καρδιᾶς καί πνευμόνων, ὁ D. W. Evans, ἀρνήθηκε νά παράσχει τή συγκατάθεσή του τότε στήν πραγματοποίηση μεταμοσχεύσεων, διότι θεωροῦσε καί διεκήρυττε ὅτι οἱ ἐγκεφαλικῶς νεκροί ἀσθενεῖς δέν εἶναι νεκροί! Θεωροῦσε καί αὐτός τήν ταύτιση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου μέ τόν βιολογικό θάνατο ὡς ἀπάτη! Πιεζόμενος δέ   ἐπί τριετίαν ἀπό διαφόρους ἰσχυρούς παράγοντες νά ἀναθεωρήσει τή γνώμη του, ἀναγκάστηκε νά ποαραιτηθεῖ τῶν καθηκόντων του…

Τό ἔτος 2009, σέ ἕνα ἀπό τά πλέον ἐπιστημονικά περιοδικά τοῦ κόσμου, τό Nature, ἐγράφη ὅτι «ἔχει ἔλθει ὁ καιρός γιά ἐπανασχεδιασμό τῶν νόμων οἱ ὁποῖοι ὠθοῦν τούς ἰατρούς σέ μιά μορφή ἀπάτης»! Δηλαδή, οὔτε λίγο οὔτε πολύ τονίζεται ὅτι ἡ πληροφορία πού παρέχεται στούς ἀνθρώπους ἐκ μέρους τῆς ἰατρικῆς κοινότητος, ἀλλά καί ἐκ μέρους τῶν ἑκάστοτε κρατούντων περί τοῦ θέματος τῶν μεταμοσχεύσεων, δέν εἶναι ἀξιόπιστη! Ἔτσι, οἱ παραπλανηθέντες ἄνθρωποι, σχηματίζουν τήν ἐντύπωση ὅτι θά βρίσκονται σέ μιά κάρτα δωρεᾶς ὀργάνων μετά θάνατον, νομίζοντας ὅτι αὐτή ἡ δωρεά θά λάβει χώρα σέ μιά κατάσταση πτωματική, ὅταν δέν θά ὑπάρχει καμία λειτουργία τοῦ ὀργανισμοῦ τους οὔτε καρδιακή, οὔτε ἀναπνευστική, οὔτε ἡππατική, οὔτε νεφρική, ἐνῶ ἡ πραγματικότητα εἶναι τελείως διαφορετική, ὅπως κατεδείχθη. Αὐτή εἶναι ἡ καλοστημενη παγίδα καί ἡ ἀπάτη, ὅπως φανερώνουν ἐπιστημονικές θεωρήσεις.

Ἑπομένως, φαίνεται καθαρά τό διαβλητῶν τῶν μεταμοσχεύσεων…

Καί ἄν σέ ὅλα αὐτά προστεθεῖ καί ἡ πληροφορία ὅτι ἔχει γίνει στό παρελθόν συζήτηση στη χώρα μας, ἀλλά καί εἰσήγηση - τήν ἔκανε καθηγητής πανεπιστημιακός τῶν οἰκονομικῶν - γιά ἀγοραπωλησία[9] τῶν ἀνθρωπίνων ὀργάνων (!!!), τά ὁποῖα ἔχουν χαρακτηρισθεῖ ὡς…«ἐθνικός πλοῦτος», τότε…μποροῦμε ἀμυδρῶς νά ἀντιληφθοῦμε ποῦ μᾶς ὁδηγοῦν τά σκοτεινά κέντρα πού κατευθύνουν τίς τύχες τῶν λαῶν…

Εὐλόγως, λοιπόν, ὁ καθηγητής Καρακατσάνης διερωτᾶται, πῶς εἶναι δυνατόν νά συμφωνήσει ἡ Ἐκκλησία στήν ἀλλαγή τῆς ἐννοίας τοῦ  θανάτου, ἐνῶ εἶναι σαφέστατο ὅτι αὐτή ἡ ἀλλαγή ἔγινε ὄχι γιά λόγους ἐπιστημονικούς, ἀλλά καθαρῶς χρησιμοθηρικούς, και ὅτι σχετικοποιήθηκε ἡ ἔννοια τοῦ βιολογικοῦ θανάτου;

Ὁ ἐν λόγῳ καθηγητής, κατά τήν προειρημένη εἰσήγησή του, παρουσίασε βίντεο, ὁπτικά ντοκουμέντα,  στά ὁποῖα ὑπάρχουν φαίνονται ἀσθενεῖς πού θεωροῦνται ἐγκεφαλικά νεκροί, δηλαδή πτώματα ὅπως θέλουν νά τούς παρουσιάζουν οἱ ὑποστηρικτές τῶν μεταμοσχεύσεων, οἱ ὁποῖοι ὅμως «ἐγκεφαλικά νεκροί», κάνουν κινήσεις μέχρι τοῦ σημείου να σηκωθοῦν ὄρθιοι! Πολλά εἶναι τά παραδείγματα ἀνανήψεως ἀνθρώπων ἀπό τήν κατάσταση τοῦ «ἐγκεφαλικά νεκροῦ» (ὅπως τοῦ νέου πού ἀναφέραμε, ὁ ὁποῖος ἔλαβε τήν θεραπεία ἀπό τόν ἅγιο Νεκτάριο) καί αὐτά ἔχουν καταγραφεῖ, εἰδικῶς μάλιστα παρουσιάζεται ἀπό ἐπιστήμονες ἰατρούς ἡ περίπτωση ἑνός νέου στό ἐξωτερικό, ὁ ὁποῖος συνῆλθε καί ἀνένηψε καί ἔζησε ἄλλα εἴκοσι χρόνια, ὥν προηγουμένως «ἐγκεφαλικά νεκρός»!

Ὁ ἰατρός καί καθηγητής τῆς χειρουργικῆς τοῦ Α.Π.Θ., κ. Δ. Τσαντήλας, σέ ἐκδήλωση περί τῶν Μεταμοσχεύσεων πού πραγματοποιήθηκε στή Θεσσαλονίκη στίς 10-3-2013, προσέφερε μία προσωπική μαρτυρία καί ἐμπειρία. Ἀνέφερε, λοιπόν, ὅτι, κατά τήν ἐφημερία του, συνέβη ἕνα θαυμαστό γεγονός. Πρό 15 ἐτῶν, μία κοπέλα, ἐτῶν 19, ἀνένηψε ἐκ τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» καί τώρα χαίρει ἄκρας ὑγείας, μέ τήν οἰκογένεια καί τά παιδιά της, ἀφοῦ λίγο καιρό μετά τήν βαρύτατη ἐξ ἀτυχήματος ἀσθένειά της ἀνάρρωσε,  ἐνυμφεύθη καί ζεῖ στήν περιοχή τῆς Ἀριδαίας! Νά σημειωθεῖ ὅτι ὁ ἐν λόγῳ εὐσυνείδητος ἰατρός καί πιστός Χριστιανός, ἐντός τοῦ γραφεῖου του στό Ἰπποκράτειο τῆς Θεσσαλονίκης, συνεργάστηκε μέ τήν μητέρα τῆς ἀσθενούσης καί ἀποφάσισαν νά μήν ὑπογράψουν, οὔτε ἡ μητέρα, οὔτε ἐκεῖνος ὡς εἰδικός, τά σχετικά ἔγγραφα προκειμένου νά ἀρχίσει ἡ Μεταμόσχευση, ὅπως τά εἶχαν προγραμματίσει οἱ ἄλλοι ἰατροί. Ἀλλά περί ἀνθρώπων, οἱ ὁποίοι ἀνένηψαν ἐκ τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» μέ θαυμαστά σημεῖα τῆς Χάριτος, «ἔστι καί ἄλλα πολλά»…

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ἐπειδή ζοῦμε σέ μία ἐποχή κατά τήν ὁποία, ὅπως ὀρθά εἰπώθηκε, «ἡ διάκριση ἀνάμεσα στό «ἔξεστι» καί στό «συμφέρει», πού προβλημάτιζε τόν ἀπόστολο Παῦλο, φαίνεται σέ μεγάλο βαθμό νά ἔχει παραμερισθεῖ»[10],  δέν εἶναι δυνατόν ἡ Ἐκκλησία νά συσχηματίζεται μέ τόν κόσμο καί νά ἀκολουθεῖ πάντοτε τήν Ἐπιστήμη, ἀρνούμενη τήν Ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία της, ἡ ὁποία συνδέεται μέ τήν Χριστολογία καί τήν Θεολογία, ἀφοῦ, «Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί»[11].

Θά πρέπει νά  ἀγωνισθοῦν ὅλοι οἱ Ὀρθοδοξοι ἐναντίον τῆς πολεμικῆς καί τῆς ἀπαξιώσεως τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, ἡ ὁποία συστηματικῶς ἐπιχειρεῖται στίς ἡμέρες μας μέ πολλούς τρόπους καί σέ πολλά ἐπί μέρους πεδία τῆς Βιοηθικῆς καί ἐν προκειμένῳ  διά τῶν Μεταμοσχεύσεων. Μπροστά στήν ἀπαξίωση καί κυρίως στήν ἀπανθρωποίηση τοῦ ἀνθρώπου δέν θά πρέπει νά σιωπήσουμε, ὅσο ἔχουμε δύναμη, ἀλλά να ἀντιστασθοῦμε ὁμολογιακῶς «παντί σθένει» μέ ἔργα καί λόγια καί νά ἀντκρύσουμε μέ σεβασμό τό ὕψος καί τό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, τό ὁποῖο ὀφείλουμε νά προστατεύουμε. Καί τοῦτο, διότι  γνωρίζουμε τήν ἀξία του ἀπό τή θεία Γραφή καί τήν Παράδοσή μας καί  δέν λησμονοῦμε ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος πού κατά τήν Ἐπιστήμη εἶναι ἕνα «φυσικόν ζῶον», γιά τήν Πίστη μας εἶναι «ζῶον θεούμενον» καί φανερώνει  εἰκόνα Θεοῦ μέ την αἰώνια προοπτική της, εἶναι ἕνα ὄν δισύνθετον, κρᾶμα καί μεθόριον μεταξύ δύο κόσμων, «ἀνακεφαλαίωσις τῶν τοῦ Θεοῦ κτισμάτων»[12].

Γιὰ περαιτέρω ἐμβάθυνση καὶ προβληματισμὸ περί τοῦ ἀκανθώδους ζητήματος τῶν Μεταμοσχεύσεων ζωτικῆν ὀργάνων, εἶναι ἀπαραίτητη ἡ μελέτη σοβαρῶν ἐπιστημονικῶν βιβλίων καί ἄρθρων, μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀξιόλογη μελέτη τοῦ Ἁγιορείτου Μοναχοῦ π. Δαμασκηνοῦ μέ τίτλο «Ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία καί Μεταμοσχεύσεις ζωτικῶν ὀργάνων», ἐκδ. Μυριόβιβλος, Ἅγιον Ὄρος 2007, τό βιβλίο τοῦ ἰατροῦ - καθηγητοῦ Κ.  Καρακατσάνη, «Ἐγκεφαλικός θάνατος», University Stuntio Press, Θεσσαλονίκη 2000 κ.ἄ.

---

[1] «Ἅμα δέ τό σῶμα καί ἡ ψυχή πέπλασται, οὐ τό μέν πρῶτον, τό δέ ὕστερον». Βλ. ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, «Ἔκδοσις ἀκριβῆς τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως», ἐκδ. Πουρναρᾶ, Εἰσαγωγή, σχόλια, Ν. Ματσούκα, σελ. 150

[2] Γεν. 2, 1.

[3] Βλ. Σπ. Τσιτσίγκου, Ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου κατά τόν ἱερό Χρυσόστομο, ἐκδ. Ἀποστολοκῆς Διακονίας, σελ. 45.

[4] Βλ. Πρός Διόγνητον ἐπιστολή.

[5] MPG. 89, 1146D, Ἐκ τοῦ κατ᾿ εἰκόνα.

[6] Βλ.  Δαμασκηνοῦ μοναχοῦ, Ἁγιορείτου,  Ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία καί Μεταμοσχεύσεις ζωτικῶν ὀργάνων, ἐκδ. Μυριόβιβλος, 2007, σελ. 400

[7] Βλ. Περιοδικό ΘΕΟΔΡΟΜΙΑ, ἔτος Ζ΄, Τεῦχος 4, σελ. 551

[8] Βλ. καθηγητοῦ Κ. Γ. Καρακατσάνη, «Ἐγκεφαλικός θάνατος», Κεφάλαιο «Διολισθήσεις μετά τήν καθιέρωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου», University Stuntio Press, Θεσσαλονικη, 2000: «Ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ θάνατος γινόταν ἐπί αἰῶνες κατανοητός ὡς ἕνα βιολογικό φαινόμενο καί ἡ ἐπέλευσή του  διαπιστωνόταν ἀπό τήν ὁριστική παύση τῆς καρδιακῆς καί ἀναπνευστικῆς λειτουργίας. Τό ἔτος, ὅμως, 1968 ἡ ἁρμόδια ἐπιτροπή τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Harvard ὅρισε τήν ἔννοια τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» για καθαρῶς κοινωνικούς λόγους (ἐξοικονόμηση κλινῶν καί χρημάτων στίς Μονάδες Ἐντατικῆς Θεραπείας  καί ἀπόκτηση ζωτικῶν ὀργάνων γιά μεταμοσχεύσεις)»… 

[9] Ἤδη ἔχει δημοσιευθεῖ ὅτι δύο βουλευτές τῶν ΑΝ.ΕΛ. ὁ Γ. Δημαρᾶς καί ὁ Γ. Ἀβραμίδης, κατέθεσαν στήν Ἑλληνική Βουλή…τιμοκατάλογο (!!!) ἀνθρωπίνων ὀργάνων! Δηλαδή, οὔτε λίγο οὔτε πολύ, ζητεῖται νά μετατραπεῖ ἡ χώρα μας σέ ἕνα μεγάλο κρεοπωλεῖο! Ἐκεῖ φθάσαμε!

[10] Βλ. Ἀν. Κεσελόπουλου, καθηγητοῦ Θεολογίας τοῦ ΑΠΘ, στό βιβλίο τοῦ Β. Φανάρα , δρ. Θεολογίας, Ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή, Θεσσαλονίκη 2000, σελ. 12.

[11] Α΄ Τιμ, 3, 16.

[12] Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ὁμιλία ΝΓ΄, ΕΠΕ, 11, 330-332: «Ἄνθρωπος γάρ, ὁ μείζων οὗτος ἐν μικρῷ κόσμος, ἡ συνδρομή τοῦ παντός, ἡ ἀνακεφαλαίωσις τῶν τοῦ Θεοῦ κτισμάτων…»