Είναι μέσο σωτηρίας η ψυχανάλυση; π. Ιωάννης Φωτόπουλος

Παρασκευή, 4 Ιουνίου 2010

Ορθόδοξο Παρατηρητήριο

Για να πω την αλήθεια μου ήλθαν στο μυαλό μου διάφοροι τίτλοι όταν διάβασα ένα άρθρο του πρωτοπρεσβύτερου Πατρός Ιωάννου Φωτόπουλου και άλλοι τόσοι όταν άκουσα ηχογραφημένη μια εκπομπή του σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος από την εποχή που ο σταθμός φιλοξενούσε και κάποιους με πραγματικό ορθόδοξο φρόνημα και άλλους με "ανανεωτικό-εκσυγχρονιστικό" (τουλάχιστον τότε ακούγονταν όλες οι απόψεις και ο ακροατής έβγαζε τα συμπεράσματά του).
Ο τίτλος που έβαλα στήν παρούσα ανάρτηση είναι διαφορετικός από τους τίτλους του άρθρου και της εκπομπής όμως σηματοδοτεί το νόημα της παράθεσης και των δύο στο κομμάτι αυτό του ιστολογίου.
"Η φωνή του Μακρυγιάννη"

Πρωτοπρεσβυτέρου Ἰωάννου Φωτοπούλου
Ἡ Κλάϊν, ὁ θηλασμός καί ὁ ... φονταμενταλισμός
Μιά ἀντι-θέση στόν ψυχαναλυτικό ὁλοκληρωτισμό.

Πολλά θά μποροῦσαν νά γραφοῦν ὡς ἀντιρρήσεις στίς θέσεις πού προβάλλει στό ἄρθρο του “Ψυχολογία καί πνευματική ζωή” ὁ π. Ἀδαμάντιος Αὐγουστίδης (Ο.Τ. 20 -9 καί 27 - 9 - 2002). Μέ μεγάλη προσοχή, μέ διατυπώσεις ὀρθόδοξες προσπαθεῖ νά ἐπιτύχει μεταξύ Ψυχολογίας καί ἐν Χριστῷ ζωῆς ἕνα “ἱστορικό συμβιβασμό”, μιά “συγκατοίκηση”, γιά νά χρησιμοποιήσουμε ὅρους τῆς διεθνοῦς πολιτικῆς, δηλ. τήν συνύπαρξη στή ζωή τῶν χριστιανῶν τόσο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως ὅσο καί τῆς Ψυχαναλύσεως - Ψυχοθεραπείας. Ματαίως ὅμως!
Πρίν προχωρήσουμε πάντως στό λόγο μας ἀντιπαρερχόμεθα τόν χαρακτηρισμό ἐκ μέρους του κάθε ἀντιρρήσεως πρός τήν βίαιη εἰσβολή τῶν ψυχο -“ἐπιστημῶν” στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας ὡς “ἱεροεξεταστικοῦ χαρακτήρα ἀντιπαλότητα πρός τήν ἐπιστήμη”,
α) γιατί ὄχι μόνο ἐμεῖς ἀλλά καί πολλοί ἄλλοι δέν δέχονται τήν Ψυχοθεραπεία καί τήν
Ψυχανάλυση σάν ἐπιστῆμες, ἀφοῦ ἀπουσιάζουν ἀπ’ αὐτές οὐσιώδη συστατικά τῶν ἐπιστημῶν.
β) γιατί μέ τέτοιους χαρακτηρισμούς (“ἱεροεξεταστική ἀντιπαλότητα” ) γίνεται

προσπάθεια στερήσεως ἐκφράσεως τῶν οἱωνδήποτε ἀπόψεων ἐπί θεμάτων πού βρίσκονται ἔξω
ἀπό τήν Ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή στό χῶρο δηλ. τῶν συζητήσεων καί τῶν θεμιτῶν
ἀντιπαλοτήτων.
Θέλουμε λοιπόν νά ἐπικεντρώσουμε τήν κριτική μας στήν ἐσωτερική ἀντίφαση ὅσων
γράφει στό ἄρθρο του καί στό βιβλίο του “Ποιμένας καί θεραπευτής” σχετικά μέ τίς
προϋποθέσεις πού διαθέτουν ἡ Ψυχολογία καί ἡ Ἐκκλησία γιά τή γνώση τῆς ἀνθρωπίνης
ψυχῆς.
 Γράφει ὁ π. Αὐγουστίδης... παραπέμποντας στό βιβλίο του “Ποιμένας καί θεραπευτής” ὅτι
“οἱ ἐπιστῆμες τοῦ ἀνθρώπου” - δηλ. Ψυχολογία, Ψυχοθεραπεία κ.λ.π. - στηρίζονται κατά βάση
στή μελέτη τοῦ “πεπτωκότος” ἀνθρώπου καί ἀγνοοῦν τίς ἀνθρωπολογικές καί ψυχολογικές
προσεγγίσεις πού βασίζονται στήν ἁγιοπνευματική ἐμπειρία τοῦ “ἀνισταμένου” (δηλαδή τοῦ
θεουμένου) ἀνθρώπου, ὅπως αὐτές διασώζονται στήν πατερική καί ἀσκητική γραμματεία τῆς
Ὀρθόδοξης Ἀνατολικῆς Παράδοσης”. Δέν μένει παρά νά μᾶς ἐξηγήσει ὁ π. Ἀδαμάντιος ἄν
δέχεται τίς ἀνθρωπολογικές καί ψυχολογικές προσεγγίσεις -παρατηρήσεις τῶν αἱρετικῶν ἤ καί
ἀθέων Ψυχολόγων -Ψυχοθεραπευτῶν τῆς Δύσεως.
Δεδομένου ὅτι οἱ ἀνωτέρω ψυχο ...ερευνητές ὡς ἀβάπτιστοι καί ἀφώτιστοι
α) “δέν ἀσχολοῦνται”, ὅπως γράφει ὁ ἴδιος, “μέ τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου κατ’ οὐσίαν ἀφοῦ δέν ἔχουν τίς κατάλληλες προϋποθέσεις” καί
β) οἱ ψυχολογικές τους παρατηρήσεις περί τή συμπεριφορά καί τίς λοιπές ἐνέργειες τῆς ψυχῆς δέν ἔχουν ὡς ἀφετηρία τόν κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ πλασθέντα ἄνθρωπο, θά ἔπρεπε ὁ ἱερεύς - ψυχίατρος νά δεχθεῖ ὡς ἀφετηριακά ἐσφαλμένες τίς παρατηρήσεις καί ἐκτιμήσεις πού κάμουν “οἱ ἐπιστῆμες τοῦ ἀνθρώπου” περί τοῦ ποιός εἶναι ὑγιής ψυχικά καί ποιός ὄχι, εἰδικά ὅταν ὑπεισέρχονται σέ βαθειές ἀναλύσεις τῆς ψυχῆς κι ὅταν μαζί μέ τίς προτάσεις προτείνονται λύσεις γιά τή θεραπεία μιᾶς “διαταραχῆς”, μιᾶς νευρώσεως κ.λ.π.

 Δέν ἔχουν ἄλλωστε τά “φόντα” γιά νά προτείνουν λύσεις - ἰάσεις οἱ ἐν λόγῳ
Ψυχοθεραπευτές ὄντες οἱ ἴδιοι ἄρρωστοι, στερούμενοι τῶν καταλλήλων ἐργαλείων γιά ὀρθή
γνώση τῆς ψυχῆς, ἀπό τήν ὁποία πηγάζουν τά ποικίλα προβλήματα ἤ καί ἀκολουθοῦντες μιά
Ψυχολογία χωρίς ψυχή ( Psychologie ohne Seele).
Τί κάμει ὅμως ὁ π. Ἀδαμάντιος; Στό προαναφερθέν βιβλίο του “Ποιμένας καί
θεραπευτής” δέχεται καί οἰκειοποιεῖται τίς παράλογες θεωρίες τῆς Melanie Klein. Ἡ
ψυχαναλύτρια αὐτή διδάσκει, ὅπως γράφει ὁ π. Ἀδαμάντιος, ὅτι “ τό παιδί στήν ἡλικία
περίπου τῶν τεσσάρων μηνῶν διέρχεται ἀπό ἕνα στάδιο ψυχολογικῆς ἀνάπτυξης γνωστό ὡς “
παρανοειδής -σχιζοειδής θέση” κατά τό ὁποῖο “ ὁ μητρικός μαστός ἀποτελεῖ πηγή
ἱκανοποίησης...Διακινοῦνται ἔτσι ἀγαπητικά ἤ καί ἀρχέγονα ἐρωτικά(;) συναισθήματα. Ὅμως
ὁ μαστός δέν εἶναι διαθέσιμος κάθε φορά πού τό βρέφος πεινᾶ...Τό αἴσθημα τῆς πείνας βιώνεται
σάν ἀπειλή κατά τῆς ἴδιας τῆς ἐπιβίωσης τοῦ βρέφους καί τό ἄγχος του παίρνει ὑπαρξιακές
διαστάσεις !!! (Δικά μου τά ἐρωτηματικά καί τά θαυμαστικά, π. Ἰ. Φ.). Σέ μιά προσπάθεια

διαχείρισης αὐτοῦ τοῦ ἄγχους, τό βρέφος ἐπιστρατεύει μία ἀρχαϊκή ἐνδοψυχική ἄμυνα γνωστή
ὡς...”διχασμός τοῦ ἀντικειμένου”.
 Μέσω αὐτοῦ τοῦ ἀμυντικοῦ μηχανισμοῦ ἀναγνωρίζει τό στῆθος σάν δύο διαφορετικά ἀντικείμενα, ἕνα “ καλό” καί ἕνα “κακό”...Ἐκτός ἀπό τό διχασμό τοῦ ἀντικειμένου...ἐπιστρατεύεται...ὁ μηχανισμός τῆς προβολῆς διά τοῦ ὁποίου τό βρέφος ἀπελευθερώνεται ἀπό τά καταστροφικά του συναισθήματα (;) ἀποδίδοντάς τα στό “ κακό “ ἀντικείμενο.
Εἶναι ὁ ἴδιος μηχανισμός διά τοῦ ὁποίου τό ὑποκείμενο στά μετέπειτα στάδια τῆς
ζωῆς του, ἀπαλλάσσεται ἀπό τά καταστροφικά του συναισθήματα
προβάλλοντάς τα σέ ἄλλα πρόσωπα.
 Ἡ καταδίκη τῶν ἄλλων στό ὄνομα τῆς ἰδεολογίας ἤ τῆς θρησκευτικῆς
ἀντιπαράθεσης, προσφέρει μιά διπλή ἱκανοποίηση : νομιμοποιημένη ἐκφόρτιση τῶν ἐπιθετικῶν
μας παρορμήσεων καί διαβεβαίωση ὅτι ἐμεῖς ἔχουμε ἐξασφαλισμένο τό σωστό καί τήν ἠθική
καθαρότητα...
 Ὅταν βρίσκεται κανείς ἐνώπιος μέ τά προβλήματα τῆς ζωῆς...τότε ἀναδύεται πάλι τό
ἀφετηριακό ἄγχος...Ἡ ἀναζήτηση λύσεων πού νά ἀνακουφίζουν τίς ἀσυνείδητες ἐντάσεις ὁδηγεῖ
στήν υἱοθέτηση μιᾶς θρησκευτικότητας πού νά ἀνταποκρίνεται σ’ αὐτές τίς ἀνάγκες...
Ἀνάλογα φαινόμενα μέ αὐτά πού παρατηροῦνται στό ἐπίπεδο τῶν ἀτομικῶν
ψυχισμικῶν ἐμπλοκῶν μποροῦμε νά παρατηρήσουμε καί στό ἐπίπεδο τῆς κοινωνικῆς
ὀργάνωσης...Τό πιό χαρακτηριστικό ἀπό αὐτά εἶναι ὁ φονταμενταλισμός. Τό αἴτημα γιά
ἐπιστροφή στήν καθαρότητα, ἡ ἐμμονή σέ σχήματα θρησκευτικά, σχεδόν ἀσύμβατα μέ τή
σύγχρονη πραγματικότητα...καί ἡ ἀνορθολογική καί ἀδιάκριτη ὑποταγή σέ κάθε παραδοσιακόμορφο σχῆμα ἀποτελοῦν στοιχεῖα πού ἐκφράζουν σέ συλλογικό ἐπίπεδο ὅσα ἤδη
περιγράψαμε ἀναφερόμενοι στό ἀτομικό ψυχολογικό ἐπίπεδο” .(Πρωτ. Ἀδαμ. Αὐγουστίδη
Ὁ Ὀρθόδοξος κληρικός ὡς ποιμένας καί ὡς θεραπευτής, στό περιοδικό “Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς”
τευχ. 781, Ἰανουαρ.- Φεβρ 2000 σελ. 72 -75).

Τί συμπεραίνουμε ἀπό τά γραφέντα; Ὅτι ὁ ἱερέας ψυχίατρος - ψυχοθεραπευτής
προκειμένου νά ἑρμηνεύσει τήν πιστότητα τῶν ὀρθοδόξων στήν Παράδοση, τόν ἀμείωτο
σεβασμό τους στήν ἱερατική περιβολή, τήν ἀγάπη τους στήν ὀρθή πίστη καί τό ἀσυμβίβαστό
τους στήν ποικιλώνυμη ἀκαθαρσία ἐνεργεῖ ὡς ἑξῆς: ξεκινάει ἀπό τό θηλασμό τῶν βρεφῶν, τό
“ἄγχος” καί τόν “ἐρωτισμό” τους, περνάει στό “ διχασμό τοῦ ἀντικειμένου” (τοῦ μητρικοῦ
μαστοῦ) καί καταλήγει στό συμπέρασμα ὅτι οἱ “φουνταμενταλιστές” διά “μηχανισμοῦ τῆς
προβολῆς” προκειμένου νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τίς φοβίες, τίς ἐνοχές τους καί τίς ἀνασφάλειές τους,
προβάλλουν στούς ἄλλους τή δυστυχία τους καί τούς ἐπιτίθενται μέ καταστροφική μανία.

Προφασίζονται ὅτι εἶναι ὑπέρμαχοι τῆς καθαρότητος καί τῆς παραδόσεως, ἐνῷ στήν
πραγματικότητα ἐκεῖνο πού ζητοῦν εἶναι ἡ ἀνακούφιση ἀπό τήν ἔνταση πού νοιώθουν.
Μ’ αὐτά τά ...ὑπέροχα συμπεράσματά του μᾶς “στολίζει” ὁ π. Ἀδαμάντιος, ἐμᾶς τούς
φανατικούς πού ἔχουμε τόση... “ἱεροεξεταστική” δύναμη ὥστε, ἄν ἐξαιρέσουμε δυό - τρία
ἐκκλησιαστικά ἔντυπα, (μεταξύ αὐτῶν ὁ “ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ” καί ἡ “ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ”)
δέν μᾶς δίνεται πουθενά βῆμα προφορικοῦ ἤ γραπτοῦ λόγου γιά νά ἐκφράσουμε τίς τοποθετήσεις μας ἐνῷ πολλά “γλυκόλογα” χύνονται ἐναντίον μας κατά τίς διάφορες ἐπαφές καί συναντήσεις τῶν ἐκσυγχρονιστῶν. Ἄς εἶναι!
Ἐν σχέσει μέ τά γραφέντα προηγουμένως θά ἤθελα μέ ὅλη τή σοβαρότητα νά διαβεβαιώσω τόν π. Αὐγουστίδη ὅτι ἡ μακαρίτισσα ἡ μάνα μου, ὅπως μέ πληροφόρησε, μέ θήλαζε ἐπαρκῶς καί ὁ μαστός της μοῦ ἦταν διαρκῶς διαθέσιμος. Ἔτσι, δεδομένου ὅτι μετά πάθους ὑπερασπίζομαι τήν ἱερατική ἀμφίεση, ἄς γνωρίζει δέν ἐμπίπτω στίς ...βαθυστόχαστες κλαϊνικές ἀναλύσεις του.

Θά ἤθελα ἑπίσης νά τόν ρωτήσω α) τί συμβαίνει μέ τά παιδιά ἐκεῖνα πού δέ θήλασαν
ἀλλά ἔπιναν ὡς βρέφη γάλα ἀπό τό μπουκάλι. Εἶναι ἄραγε πιό ὁμαλά στήν ψυχοσωματική
τους ἀνάπτυξη καί πιό ἐλεύθερα ἀπό ὀρθόδοξες “ἀγκυλώσεις” ;
β) Μήπως, ὡς ἐκ τούτου θά πρέπει ὁ π. Ἀδαμάντιος, σάν “εἰδικός” νά εἰσηγηθεῖ σέ “εἰδικό” συνέδριο τήν...κατάργηση τοῦ θηλασμοῦ τῶν βρεφῶν γιά νά γλυτώσουν ἀπό τό “ἀφετηριακό ἄγχος” καί ὅλα τά δυσάρεστα παρεπόμενά του;

Στή συνέχεια κρίνουμε σκόπιμο νά ἀναφερθοῦμε καί σέ ἄλλα “μαργαριτάρια” παράνοιας
τά ὁποῖα βρίσκουμε γραμμένα στό βιβλίο τῆς M. Klein “ Ψυχανάλυση καί σεξουαλική ἀγωγή”
καί τά ὁποῖα σχετίζονται ἄμεσα μέ τίς προηγούμενες ἀναλύσεις της πού χρησιμοποιεῖ ὁ ἱερεύς -
ψυχίατρος Ἀδαμ. Αὐγουστίδης. Προκαταρκτικά ζητοῦμε συγγνώμη ἀπό τόν “ Ὀρθόδοξο Τύπο”
καί τούς ἀναγνῶστες του γιά τό περιεχόμενο τῶν γραφομένων τῆς γερμανίδας ψυχαναλύτριας,
ὅμως αὐτό θά φανερώσει τό ψευδο -επιστημονικό ὑπόβαθρο τῆς ψυχαναλυτικῆς
ὁλοκληρωτισμοῦ, πού ἀπαιτεῖ πλήρη κυριαρχία στή μεταχείριση τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς δῆθεν
λόγῳ εἰδικεύσεως.
Ἰδού λοιπόν τί γράφει ἡ ἐν λόγῳ κυρία: “ ...ὑπάρχει ἕνα πρώϊμο στάδιο ψυχικῆς
ἀνάπτυξης κατά τό ὁποῖο ὁ σαδισμός ἐνεργοποιεῖται σέ ὅλες τίς πηγές τῆς λιμπιντικῆς ἡδονῆς.
Ἡ πεῖρα μου ὑποδεικνύει ὅτι στή φάση αὐτή ὁ σαδισμός φτάνει στό ἀπόγειό του. Ἡ ἔναρξή της
γίνεται μέ τή σαδοστοματική ἐπιθυμία τοῦ βρέφους νά καταβροχθίσει τό στῆθος τῆς μητέρας
(ἤ καί ὁλόκληρη τή μητέρα) καί ἡ λήξη της μέ τό πρώϊμο πρωκτικό στάδιο...

Τό παιδί περιμένει νά βρεῖ μέσα στήν μητέρα α) τό πέος τοῦ πατέρα β) περιττώματα καί γ) παιδιά, καί
ὅλα αὐτά τά θεωρεῖ φαγώσιμα...Οἱ σαδιστικές ἐπιθέσεις τοῦ παιδιοῦ, λοιπόν, ἔχουν ὡς στόχο
καί τή μητέρα καί τόν πατέρα. Ἐπιθυμία τοῦ παιδιοῦ εἶναι νά τούς δαγκώσει, νά τούς
διαμελίσει ἤ νά τούς λιώσει...” (Μ. Κλάϊν, Ψυχανάλυση καί σεξουαλική ἀγωγή, Ἐκδόσεις
Πύλη, Ἀθήνα 1991, σελ. 151).

Εἶναι παρανοϊκά καί ἀηδιαστικά ὅλα ὅσα γράφει ἡ Κλάϊν. Δέν εἶναι ὅμως παρά ἐπέκταση καί ἀνάλυση ὅσων ἀπόψεων της χρησιμοποιεῖ ὁ ὀρθόδοξος ἱερέας καί ψυχίατρος π. Ἀδαμάντιος, ὄχι μόνο στό βιβλίο του “Ποιμένας καί θεραπευτής” ἀλλά καί στό βιβλίο του “Ἡ ἀνθρώπινη ἐπιθετικότητα”.
Πῶς στ’ ἀλήθεια καταδέχεται νά χρησιμοποιεῖ τίς θεωρίες αὐτῆς τῆς γυναίκας πού ἔχουν τόσο αἰσχρές καί ἀνόητες ἀπολήξεις; Καί γιά ποιό λόγο;
Γιά νά στηρίξει τίς θέσεις του γιά τό θρησκευτικό φονταμενταλισμό δηλ. τόν δῆθεν φανατισμό τῶν
ὀρθοδόξων πιστῶν καί νά πολεμήσει τήν παραδοσιακή ἐμφάνιση τῶν κληρικῶν, τή σφοδρή ἀντίθεσή τῶν ὀρθοδόξων στίς αἱρέσεις κ.λ.π.
Ἔπειτα, ποιά σχέση ἔχουν οἱ ἀπόψεις τῆς Κλάϊν μέ “τίς ἀνθρωπολογικές καί
ψυχολογικές προσεγγίσεις πού βασίζονται στήν ἁγιοπνευματική ἐμπειρία τοῦ “ἀνισταμένου”
(δηλαδή τοῦ θεουμένου) ἀνθρώπου”; Καμμία ἀπολύτως. Γιατί, ποιός Πατήρ τῆς Ἐκκλησίας
κατηγορεῖ τά ἄκακα βρέφη, πολύ περισσότερο τά βαπτισμένα, γιά “καταστροφικά
συναισθήματα”, γιά “ἐρωτικά συναισθήματα” γιά ἐπιθετικότητα, γιά ἄγχος, γιά
σαδοστοματικές ἐπιθυμίες κι ἄλλες παρόμοιες διεστραμμένες ἀνοησίες;
Ποιός ἁγιογραφικός ἤ πατερικός λόγος ἑρμηνεύει ἔτσι τήν ἀνθρώπινη φύση; Κανείς! Μήπως ὅμως ἔχουν σχέση μέ τήν ἐπιστήμη;
Μέ βάση ποιά πειράματα κατέληξε ἡ Clein σ’ αὐτά τά συμπεράσματα; Μήπως μέ τήν ὕπνωση καί τήν ἀναδρομή στό παρελθόν, ἡ μέ τήν ἑρμηνεία τῶν ὀνείρων, μέ μεθόδους δηλαδή ἀποκρυφιστικῆς χροιᾶς, πού χρησιμοποιοῦσε ὁ δάσκαλός της Freud;
Γιά τούς λόγους αὐτούς λοιπόν πρέπει ὁ π. Ἀδαμάντιος νά μή καλύπτει τίς τοὐλάχιστον παράδοξες ἀπόψεις του πίσω ἀπό ὀρθόδοξο ἔνδυμα ἤ ἀπό τήν ἀνύπαρκτη ἐπιστήμη τῆς Ψυχοθεραπείας, ἀλλά νά
τοποθετηθεῖ ἁπλᾶ καί ξεκάθαρα ἔναντι τῆς ὀρθοδόξου Παραδόσεως πού ξεκινάει ἀπό τή
Θεολογία καί τήν πίστη καί φθάνει καί στά πιό “ἀσήμαντα” ὅπως τά χαρακτηρίζει “στοιχεῖα:
μαλλιά γένια, φάρδος στά μανίκια, ξύλινη ἱεροπρεπής γλώσσα...”.
Ὅσο γιά μᾶς τού ἁπλούς ἱερεῖς ἄς γνωρίζουν ὅλοι οἱ ψυχίατροι καί λοιποί θεράποντες
τῶν ...”ἐπιστημῶν τοῦ ἀνθρώπου” ὅτι δέν πρόκειται νά ἀπεκδυθοῦμε ὄχι μόνο τά ράσα μας
ἀλλά οὔτε τήν ἀποστολή μας ἐκχωρώντας στήν ψευδο-ψυχοθεραπεία τίς ψυχές τῶν
χριστιανῶν, “ὑπέρ ὧν Χριστός ἀπέθανεν” καί τίς ὁποῖες ἐμπιστεύθηκε ὁ Χριστός στό
πετραχήλι μας.
Ἀλλά οὔτε ἤ ἀκόμα κι ἕνα μέρος τῆς ψυχῆς (πῶς ἄραγε νά τή μερίσουμε;) - τίς “συμπεριφορικές ἐκδηλώσεις” ἤ τίς “διαταραχές” της, ὅπως τίς ὀνομάζει ὁ π. Ἀδ. - θά ἀφήσουμε στά νύχια στῆς ψυχαναλυτικῆς - ψυχοθεραπευτικῆς τυρρανίας.
Όρθρος