Σταυρός καθημερινός…

Ο λόγος του Χριστού μέσα στα ιερά Ευαγγέλια είναι πάντοτε λόγος ξεκάθαρος, απόλυτος, αληθινός. Κάποτε ακούγεται σαν λόγος δύσκολος και βαρύς, σκληρός και απωθητικός, λόγος που δεν τον αντέχει ο άνθρωπος. «Τις δύναται αυτού ακούειν;», εγείρεται τότε η ένσταση (Ιωάν. στ´ 60).
Το πρώτο και εισαγωγικό μάθημα της χριστιανικής ζωής, που κατά παράδοξο τρόπο φαίνεται και το δυσκολότερο, είναι ένας τέτοιος λόγος. «Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού, και ακολουθείτω μοι» (Μαρκ. η´ 34). Ο Χριστός, καθώς στεκόμαστε στην αρχή του δρόμου Του, μας υποδέχεται με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο από κάθε άλλο διδάσκαλο. Ξεκαθαρίζει το έδαφος με μία βαρυσήμαντη δήλωση, με μία απαίτηση ολοκληρωτική. Δέχεται ακολούθους Του μόνον όσους αποφασίζουν να αρνηθούν τον εαυτό τους, μόνον όσους είναι πρόθυμοι να σηκώσουν σταυρό και να Τον ακολουθήσουν.
Και άρνηση του εαυτού μας σημαίνει να αρνηθούμε χάριν του Χριστού τις σκέψεις του φυσικού ανθρώπου, τα αμαρτωλά μας θελήματα, τα ιδιοτελή και εγωιστικά ελατήρια, τις άνομες επιθυμίες της καρδιάς μας. Να αρνηθούμε κάποτε και αυτά τα φυσικά δικαιώματά μας, τις νόμιμες απαιτήσεις, να παύσουμε να ζούμε για τον εαυτό μας. Να διαγράψουμε μόνοι μας, αυτοπροαίρετα τον εαυτό μας.
Και όπως οι κατάδικοι έφθαναν στον τόπο της θανατικής τους εκτελέσεως, φέροντας επ’ ὠμου τον σταυρό τους, έτσι πρέπει να βαδίζουμε αποφασιστικά μέχρι τον θάνατο και οι πιστοί, χάριν του Χριστού και της πίστεώς μας, αίροντες τον σταυρό μας. Δηλαδή υπομένοντας καρτερικά το βάρος κάθε θλίψεως και δοκιμασίας, κάθε διωγμού και ταλαιπωρίας ή περιφρονήσεως και εξευτελισμού, κάθε πνευματικού αγώνα εναντίον των πολλών και ποικίλων παθών που εμφωλεύουν στην ψυχή, εναντίον των δαιμόνων που επιβουλεύονται την ακεραιότητά της, εναντίον του κόσμου της αμαρτίας που πάντοτε καραδοκεί να την πλήξει.

* * *

Η ζωή του πιστού μέσα στις σελίδες της Αγίας Γραφής δεν παρουσιάζεται ως ζωή ανέσεως, αλλά ως αγώνας, ως άθληση, ως κακοπάθεια και στρατεία, ως πάλη και πόλεμος, ως «οδός τεθλιμμένη» και ανηφορική. Δηλαδή: σταυρός! Και όπως σημειώνει ο ιερός ευαγγελιστής Λουκάς, ο Κύριος ζητεί να αίρουμε τον σταυρό μας «καθ’ ημέραν» (θ´ 23). Πρόκειται δηλαδή για έναν αγώνα χωρίς ανάπαυλα. Για μια διαρκή εμπόλεμη κατάσταση. «Διηνεκώς γαρ, φησί, περίφερε τον θάνατον τούτον, καθ’ ημέραν έτοιμος έσο προς σφαγήν», ερμηνεύει ο ιερός Χρυσόστομος[1]. Κάθε μέρα πρέπει να είσαι έτοιμος να πεθάνεις.
Και ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος παρατηρεί: Δεν πρέπει να χαίρεσαι όταν είσαι σε άνεση, και στις θλίψεις να σκυθρωπάζεις και να τις θεωρείς ότι είναι ξένες της οδού του Θεού. «Εξ αιώνος γαρ και από γενεών εν σταυρώ και θανάτω πατείται η τρίβος αυτού». Έτσι το όρισε απ’ την αρχή ο Θεός: Όποιος θέλει να βαδίσει το δρόμο Του, θα πρέπει να έχει απόφαση σταυρού και θανάτου. Όπως οι λόγοι του Κυρίου, έτσι και η διδασκαλία των αγίων της Εκκλησίας μας είναι σαφής: «Η οδός του Θεού σταυρός καθημερινός εστιν. Ουδείς γαρ εν τω ουρανώ ανήλθε μετά ανέσεως»[2]. Κάθε μέρα θα σηκώνεις σταυρό. Κανείς δεν ανέβηκε με άνεση στον ουρανό.
Οι άγιοι Πατέρες δεν ξεχωρίζουν το μαρτύριο από τον καθημερινό αγώνα του πιστού, από τον εσταυρωμένο του βίο. Βλέπουν και στο συνήθη αγώνα μας εναντίον των εισηγήσεων του πονηρού, των προκλήσεων του κόσμου και των αμαρτωλών μας κλίσεων, ένα διαρκές πνευματικό άθλημα ισάξιο του σωματικού μαρτυρίου για την πίστη. Κάθε πιστός που είναι «νεκρός τη αμαρτία» (Ρωμ. Ϛ´ 11) προσφέρει τον εαυτό του θυσία στον Θεό. Είναι ένας σταυρωμένος μάρτυς. Βρίσκεται προσηλωμένος στο σταυρό της εκούσιας παραδόσεως των πάντων στη θεία βουλή.

* * *

Αλλά αν όλα αυτά φαίνονται βαριά και δύσκολα, δεν είναι στην πραγματικότητα μόνον τέτοια. Η απόλυτη απαίτηση του Χριστού, ο λόγος Του που ακούγεται τόσο απωθητικός, εξασκεί συγχρόνως μία παράδοξη και μυστική έλξη στην ψυχή εκείνου που έχει «ώτα ακούειν», που διαθέτει εξησκημένα πνευματικά αισθητήρια και συλλαμβάνει το βαθύτερο νόημα της προσκλήσεως του Χριστού.
Διότι ο Χριστός δεν καλεί μόνο σε αυταπάρνηση, σε άρση σταυρού. Καλεί συγχρόνως να Τον ακολουθήσουμε. Δηλαδή να συμπορευθούμε. Και είναι μεγαλείο να συμπορεύεσαι με τον Χριστό, όπου και αν πηγαίνει. «Δεύτε ουν και ημείς, κεκαθαρμέναις διανοίαις, συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν», ψάλλει κατανυκτικά και προτρεπτικά ο ιερός υμνογράφος της Εκκλησίας, καθώς ανοίγει η Μεγάλη Εβδομάδα και ο Κύριος αρχίζει να ανεβαίνει τον δρόμο του Γολγοθά. Μας καλεί να «νεκρωθώμεν δι’ αυτόν ταις του βίου ηδοναίς»[3]. Να πεθάνουμε ως προς την αμαρτία. Και να καταλάβουμε με τη διάνοια κεκαθαρμένη, με ξάστερο και υψωμένο το νου, το μεγάλο μυστικό: ότι η νέκρωση αυτή είναι ζωοποιός. Και ο σταυρός που επιθέτει στους ώμους μας ο Θεός οδηγεί στην ανάσταση. Συμπορευόμεθα, συσταυρούμεθα, συνθαπτόμεθα και συνανιστάμεθα τελικώς μετά του Κυρίου. Και αυτή η ανάστασή μας στην καινή ζωή και η συμμετοχή μας στη χαρά της Βασιλείας Του ελαφρύνει το βάρος μας, κάνει αγαπητό τον σταυρό μας, και τον λόγο Του, που ζητεί αυταπάρνηση, ιδιαίτερα ελκυστικό.

* * *

Στον κόσμο της πτώσεως και της φθοράς που ζούμε, ο σταυρός είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να οδηγήσει στην ανάσταση την πεσούσα φύση μας. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να ξαναβρεί η εξαχρειωθείσα από την αμαρτία και το κακό ύπαρξή μας το πρωτόκτιστο κάλλος της και να ανακτήσει τη χαμένη της δόξα.
Γι’ αυτό και «είπεν ο αββάς Ησαΐας· ότι ει θέλεις εξακολουθήσαι τω Κυρίω ημών Ιησού Χριστώ, και τον παλαιόν σου άνθρωπον συγκρεμάσαι Αυτώ, τους καταφέροντάς σε από του σταυρού εκκόψαι οφείλεις»[4]. Εφόσον θέλουμε να ακολουθήσουμε τον Κύριο στην οδό Του και να σταυρώσουμε τον παλαιό άνθρωπο, τον άνθρωπο της αμαρτίας, οφείλουμε να απορρίψουμε με αποτομία όποιον επιχειρήσει να μας κατεβάσει από τον σταυρό μας. Διότι αυτός είναι εχθρός της σωτηρίας μας.
Και αντίθετα, οφείλουμε να δεχόμαστε με ευγνωμοσύνη κάθε προτροπή που ζητεί να μείνουμε στο καθήκον μας, όσο και αν είναι δύσκολο αυτό, που μας προτρέπει να συνεχίσουμε τον αγώνα μας, όσο και αν γίνεται συχνά αφόρητα σκληρός, που μας καλεί ν’ ανεβούμε στο δικό του σταυρό ο καθένας μας. Και μάλιστα πρόθυμοι να δεχθούμε τα πάντα υπέρ του Υιού και Λόγου του Θεού. Και με τα παθήματά μας να μιμηθούμε το δικό Του άχραντο Πάθος. Με το αίμα μας να τιμήσουμε το δικό Του άγιο Αίμα. Τα καρφιά αυτής της σταυρώσεως είναι γλυκά, έστω και αν προκαλούν πόνους δριμείς. Διότι το να πάσχουμε με τον Χριστό και υπέρ του Χριστού είναι πολύ προτιμότερο από το να απολαμβάνουμε με άλλους, όπως ο θεοφώτιστος λόγος του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου μας λέγει: «Πάντα υπέρ του Λόγου δεχώμεθα, πάθεσι το πάθος μιμώμεθα, αίματι το αίμα σεμνύνωμεν, επί τον σταυρόν ανίωμεν πρόθυμοι. Γλυκείς οι ήλοι, και ει λίαν οδυνηροί. Το γαρ μετά Χριστού πάσχειν, και υπέρ Χριστού, του μετ’ άλλων τρυφάν αιρετώτερον»[5].

* * *

Η πορεία του πιστού στην οδό του Κυρίου «σταυρός καθημερινός εστι». Σ’ αυτό το σταυρό όμως κρύβεται η πηγή της αληθινής, της διαρκούς, της καθημερινής χαράς μας, της χαράς όλου του κόσμου: «Ιδού γαρ ήλθε δια του σταυρού χαρά εν όλω τω κόσμω»[6].

από το βιβλίο του αρχ. Αστερίου Χατζηνικολάου
Η οδός του Κυρίου, εκδ. «Ο Σωτήρ», Αθήνα 2016 (6η έκδοση)

---

[1] Ιωάννου Χρυσοστόμου, Ομιλ. ΝΕ´ εις το κατά Ματθαίον, ΡG 58, 542.
[2] Ισαάκ του Σύρου, Τα ευρεθέντα Ασκητικά, εκδ. Β. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1977, Λόγος Δ´, σελ. 17.
[3] Όρθρος Μ. Δευτέρας, Στιχηρό Ιδιόμελο των Αίνων.
[4] Ευεργετινός, εκδ. Ματθαίου Λαγγή, Αθήναι 1980, τομ. Α´, σελ. 336.
[5] Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος ΜΕ´, Εις το άγιον Πάσχα, ΡG 36, 656.
[6] Όρθρος Κυριακής του Πάσχα.