Τετάρτη 30 Απριλίου 2014

Το μεγάλο ταξίδι …Η Ψυχή μετά τον θάνατο


Το μεγάλο ταξίδι …Η Ψυχή μετά τον θάνατο

     
Το μεγάλο ταξίδι .. Η ψυχή μετά τον θάνατο 
Γράφει  ο Νώντας Σκοπετέας
Πηγή ηλεκτρονικού κειμένου


Στην Εκκλησία κάθε Κυριακή …στις γιορτές στους πανηγυρικούς εσπερινούς …Ελέησον με ο Θεός κατά το μέγα έλεός σου και Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε μπροστά σε ακοίμητο καντήλι που μισοφωτίζει το εικονοστάσι …Μετά φόβου Θεού Πίστεως και Αγάπης…. και εμείς προσερχόμαστε στα άχραντα Άγια αφού προηγουμένως μας άγγιξε ένα πολυλιβανισμένο πετραχήλι…Τρέχουμε με λαχτάρα στα προσκυνήματα της Πίστης μας , διαβάζουμε πατερικά βιβλία , ακούμε τα ερτζιανά του Θεού , ενίοτε βρισκόμαστε και πίσω απ τα μικρόφωνά τους.

Για άλλους τα παραπάνω κρατούν μια ζωή ολάκερη , για άλλους ο χρόνος είναι πιο περιορισμένος γιατί έτσι το θέλησε Εκείνος. Μα ποιος ο λόγος για όλα αυτά; αναρωτιούνται κάποιοι επιτηδευμένα ..ανυποψίαστοι … Στην πλέον συνηθισμένη ερώτηση που γίνεται σε ταπεινούς ασκητές της αποταγής και της ησυχίας …Γιατί ήρθες εδώ; η απάντηση είναι μια και απαράλλαχτη : Για να σώσω την ψυχή μου ! Για να με βρει έτοιμο ο Χριστός μας εν εκείνη την ημέρα , εκείνη την ανεπανάληπτη ώρα που η ψυχή θα εγκαταλείψει το σώμα, θα χωριστεί και θα ξεκινήσει το δικό της ταξίδι …Η πίστη στην ύπαρξη αυτού του αιώνιου ταξιδιού οδηγεί και δείχνει την στενή και τεθλιμμένη οδό , την εν Χριστώ ζωή …Όποιος την περιγελά σαν τον δύστυχο ήρωα του Κόντογλου που πίστευε ότι όλα αυτά είναι δοξασίες και διαδόσεις γηραιών γυναικών …αδυνατεί να συλλάβει το γιατί όλα αυτά ….Καμιά φορά μας αρκεί το να δηλώνουμε αδαείς …Μια βολική άγνοια …μια χλιαρή ενίοτε αντιμετώπιση που αποστρέφεται ο Χριστός μας …Πιστεύω μεν στο Θεό αλλά όχι και στο μετά …στα τελώνια…στην κόλαση

…Μοιάζει αιρετικό ή μήπως δεν είναι ; Γνώριζα έναν τέτοιον άνθρωπο χλιαρό συχνά ορθολογιστή που όπως έλεγε κατά τα άλλα πίστευε …Μέχρι που κάποια στιγμή έπεσε στα χέρια του μια κασέτα …έγραφε πάνω : Η συγκλονιστική αφήγηση του Γέροντα Εφραίμ της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα στο Σεράι των Καρυών για την ψυχή μετά τον Θάνατο. Αυτή η κασέτα αδερφέ μου , μου άλλαξε τη ζωή! Συγκλονίστηκα ! Πείστηκα ! Θέλησα να μάθω για αυτό το μετά …Και τώρα ξέρω ! και ελπίζω ! Αυτή η κασέτα ήταν σταλμένη απ τον Χριστό μας ….

Καθισμένος απέναντι στον Γέροντα λίγα χρόνια πριν σε ένα μικρό εκκλησάκι στον πρώτο όροφο της Σκήτης πάνω απ την κεντρική πύλη της . Εξομολογούμαι σ αυτόν τον γλυκύτατο Πατέρα και αισθάνομαι την ορθάνοιχτη αγκαλιά της Θείας στοργής να με προσμένει …Πριν φύγω τον ρωτώ : Γέροντα επειδή ασχολούμαι με το εκκλησιαστικό ραδιόφωνο και κάνω εκπομπές έχω ευλογία να μεταφέρω σε αυτές κάποιες από τις ομιλίες σας; Και αυτός με χαμηλωμένο το βλέμμα και με εκείνη την γαλήνια φωνή μου απαντά :Αν νομίζεις ότι θα ωφεληθούν κάποιοι να το κάνεις ….

Απομαγνητοφώνησα το περιεχόμενο αυτής της συνταρακτικής αφηγήσεως …Αυτά που ειπώθηκαν είναι συγκλονιστικά γιατί είναι αληθινά και διαπνέονται από την διδασκαλία των Αγίων Πατέρων ανά τους αιώνες . Κάποιοι άνθρωποι άλλωστε είναι ιδιαιτέρως φωτισμένοι και χαρισματούχοι εκ Θεού ….

-Την ψυχή μας την βγάζει ο Χριστός με εκτελεστικό διακονητή τον Αρχάγγελο Μιχαήλ , στον οποίο δίνει εντολή . Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ είναι αυτός που «βγάζει»την ψυχή μας με εντολή Κυρίου . Είναι υπέρτατη η τιμή για εμάς τους Ορθοδόξους ο Χριστός μας να έχει ορίσει τον αρχηγό των Αγγέλων τον Αρχάγγελο Μιχαήλ να βγάζει την ψυχή κάθε Ορθοδόξου Χριστιανού

…Όταν έρχεται ο αρχηγός να πάρει την ψυχή , όχι ο αξιωματικός , ο στρατιώτης αλλά ο αρχηγός σημαίνει ότι είμαστε πρίγκιπες ! Ο όμοιος με τον όμοιο …Είμαστε πνευματικά πριγκιπόπουλα της Βασιλείας των Ουρανών ως Ορθόδοξοι βαπτισμένοι. Μέγιστη η τιμή να έρχεται ο Μιχαήλ ο αρχηγός όλων των Αγγέλων!! Είναι ιλαρός , χαρούμενος και καθόλου αυστηρός όπως μερικοί θέλουν να τον παρουσιάζουν ή να τον εικονίζουν ..Οι άγγελοι δεν έχουν καμιά σχέση με φόβο με τρόμο και με ασχήμια …Κυρίως οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ …Εάν μερικοί φοβούνται είναι όχι από τη Θέα του Αγγέλου , αλλά από τη θέα της δικής τους αμετανόητης καταστάσεως ….Όπως και στη θέα του Χριστού μας ,κάποιοι δαιμονίζονται και κολάζονται επειδή οι ίδιοι οι αμετανόητοι άνθρωποι δεν είναι δεκτικοί της Θείας οράσεως !

Έρχονται λοιπόν οι Άγγελοι , έρχονται οι δαίμονες , έρχονται οι Άγιοι , αμβλύνονται οι αισθήσεις , κι όταν υπνωθούν τα μάτια , τα σωματικά μάτια , τότε η ψυχή με τον νου βλέπει τα πάντα . Έχει μπει ήδη η ψυχή στην σφαίρα της αιωνιότητος του άλλου κόσμου πριν ακόμη εξέλθει του σώματος .Είναι οι τελευταίες στιγμές , οι τελευταίες φωτογραφίες από τις οποίες μπορούμε να διαπιστώσουμε εάν αυτή η ψυχή κρίνεται ή είναι σεσωσμένη…
Είναι μερικά μυστικά που μας είπαν οι Πατέρες να προσέξουμε ώστε να μπορέσουμε να διακρίνουμε …Δηλαδή αν υπάρχει αγωνία ή εφίδρωση …οι κινήσεις των οφθαλμών δεξιά και αριστερά πάνω και κάτω οι κινήσεις των χεριών , η αλλαγή του χρώματος , κραυγές ή βλάσφημες εκφράσεις , δυσοσμία που εκπέμπεται από το στόμα του ψυχορραγούντος ή και από το περιβάλλον ή ταραχή και φόβος , ταχυκαρδία και εφίδρωση και σε εμάς τους υπόλοιπους με έναν ακατάληπτο τρόπο , όλα αυτά σημαίνουν ότι έχουμε παρουσία δαιμόνων και ότι κάτι δεν πάει καλά …Πρέπει τότε να προσέξουμε πάρα πολύ και να κάνουμε πολλά σαρανταλείτουργα .Όταν όμως κοιμηθεί , απ την στιγμή που ο φύλακας άγγελος παραλάβει την ψυχή , τότε ζωγραφίζεται στο σκήνωμα μια τέτοια χάρη και μια ιλαρότητα που θες συνεχώς να είσαι κοντά του χωρίς φόβο και δισταγμό …Είναι ίσως οι τελευταίες στιγμές γιατί ο χρόνος είναι μετρημένος ως την ταφή και εκείνη τη στιγμή μας δίνεται ευκαιρία από τον Θεό μα βιώσουμε αυτό το μυσταγωγικό θέαμα ….Είναι πολύ σημαντικό για εμάς . Δεν νοιώθουμε την απομάκρυνση …Θέλουμε να είμαστε συνεχώς κοντά του…Σε έναν μοναχό μέχρι να τελειωθεί ήμουν δεκαπέντε ολόκληρες ώρες συνεχώς δίπλα του. Είχε λίγη δυσκολία αλλά τελικώς εσώθη…Το ψυχορράγημά του κράτησε πολλές ώρες και ήταν εξουθενωτικό για όλους ….

 Παίρνει λοιπόν την ψυχή ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και την παραδίδει εις χείρας άλλων Αγγέλων οι οποίοι αναχωρούν για τον Τελωνισμό . Όσον αφορά τον φύλακα Άγγελο αυτός στέκεται δίπλα στο σκήνωμα και δεν φεύγει μέχρι την ταφή . Όταν υπάρχουν περιπτώσεις που η ταφή καθυστερήσει ( λόγω κάποιων συγκυριών λ.χ. ομαδικών θανάτων ) ο Άγγελος Φύλακας παραμένει κοντά στο νεκρό σκήνωμα μέχρι να ταφεί το σώμα …Τιμής ένεκεν ! 

Πολύ σημαντικό αυτό ! Η ψυχή όμως μαζί με άλλους Αγγέλους ξεκινά για το ταξίδι της …
Από την στιγμή που θα εξέλθει η ψυχή από το σώμα και μέχρι να συμπληρωθεί η Τρίτη ημέρα , μετρώντας με τον δικό μας γήινο χρόνο ( γιατί η ψυχή δεν βιώνει χρόνο σε αντίθεση με εμάς που και τον μετράμε και τον βιώνουμε ) η ψυχή μέσα σε αυτό το τριήμερο τελωνίζεται …Δηλαδή καθώς κατέβαιναν οι δαίμονες με το στώμεν καλώς του Αρχαγγέλου Μιχαήλ , μερικοί έμειναν στα πιο υψηλά στρώματα κατερχόμενοι και έμειναν στον αέρα ….Είναι τα λεγόμενα εναέρια τελώνια . Καθώς λοιπόν ανεβαίνει η ψυχή κάθε Ορθοδόξου Χριστιανού μηδενός εξαιρουμένου τελωνίζεται …

Δεν τελωνίζονται όλοι όμως ..μόνο όσοι έχουν ανεξομολόγητες αμαρτίες …όχι εξομολογημένες …Οι εξομολογημένοι περνούν τα τελώνια ..σφήνα !με το εξπρές ! Δεν σταματούν δηλαδή πουθενά , δεν εμποδίζονται …Θα σταματήσουν κάπου μόνο στην περίπτωση που ακόμα υπάρχει ανεξομολόγητο αμάρτημα . Αν είναι κάτω από το θανάσιμο , ζυγίζεται υπερνικούν τα τυχόν καλά και συνεχίζουν στο επόμενο τελώνιο έως ότου φτάσουν μπροστά στον Χριστό μας ! Εάν όμως κανείς σταματήσει για κάποιο θανάσιμο ανεξομολόγητο αμάρτημα , επιτόπου γκρεμίζεται και κολάζεται …

Έχουμε περιπτώσεις κυρίως γυναικών που μοίχευσαν ή επόρνευσαν , εξομολογήθηκαν βαρύτερα , χειρότερα αμαρτήματα , και αυτά επειδή τους έδιναν ντροπή , λόγω του σαρκικού και επειδή έτσι τις παρακίνησε ο εχθρός , με κίνδυνο να χάσουν την ψυχή τους δεν τα εξομολογήθηκαν .Στους κληρικούς αυτό είναι ακόμα πιο φριχτό ! Αυτό λοιπόν πρέπει να προσεχθεί ιδιαιτέρως. Γιατί όταν κανείς είναι εξομολογημένος δεν τελωνίζεται …Περνάει μεν απ τα Τελώνια αλλά δίχως να εμποδιστεί και να σταματήσει από κανένα . Τα χειρότερα Τελώνια τα οποία σήμερα κρεμνίζουν και κολάζουν τους ανθρώπους είναι : Πρώτον της μαγείας , δεύτερον της ομοφυλοφυλίας και της ανηθικότητας, του εγωισμού ακολούθως της φιλαργυρίας της βλασφημίας ….

Κυρίως τα δυο πρώτα που ανέφερα. Ο σατανισμός και η ανηθικότητα στην πιο ακραία μορφή τους παγκοσμίως ….

Στο διάστημα των πρώτων τριών ημερών η ψυχή τελωνίζεται , και όταν περάσουμε όλα τα τελώνια , ο Φύλακας Άγγελος του καθενός οδηγεί την ψυχή στον Χριστό , στην ανθρωπότητα του Κυρίου γιατί η Θεότητα δεν φαίνεται …Βλέπουμε τότε τον Χριστό μας όπως τον αντικρίζουμε στις εικόνες . Έχει ακριβώς αυτήν την μορφή ο Χριστός ,την μορφή που είχε σαρκωμένος …
Αυτή την μορφή έχει όταν εμφανίζεται και όταν παρίσταται ο άνθρωπος ενώπιόν Του και τον προσκυνά . Ο Χριστός μας τότε τον ευλογεί χωρίς να πει τίποτα απολύτως . Η ψυχή τον προσκυνά και Εκείνος τον ευλογεί μόνο δίχως να πει τίποτα . Είναι η πρώτη προσκύνηση προσωπικά με τον Χριστό μας …Εκείνη την ημέρα στα τριήμερα όπως λέγονται , η στρατευομένη Εκκλησία ως φιλόστοργος Μητέρα προσκομίζει τα κόλλυβα της Τρίτης μέρας …Κάθε μέρα λειτουργούμε και μνημονεύουμε …Σαράντα λειτουργίες …Αλλά τα τριήμερα κόλλυβα έχουν πολύ μεγάλη σημασία . Τα κόλλυβα παρίστανται ενώπιον του Κυρίου όταν η ψυχή βάζει την μετάνοια και το κάθε σπυράκι – σιταράκι είναι μια ψυχούλα αλλά είναι και συγχρόνως πολλές ευχές του συνόλου της Εκκλησίας .Δέονται εξ ονόματος του κεκοιμημένου ο οποίος πλέον δεν μπορεί να μιλήσει .Κύριε ελέησον…Κύριε Ελέησον …Κύριε Ελέησον …Άπειρες φορές . Ελέησον για την ψυχή που βάζει μετάνοια …

Ούτε ο Χριστός μας αποφαίνεται , ούτε η ψυχή αντιλαμβάνεται με ακρίβεια αλλά ξέρει διαισθητικώς ότι αφού πέρασε τα Τελώνια είναι σεσωσμένη , αλλά περιμένει την επικύρωση …Μέχρι τότε υπάρχει δισταγμός γιατί δεν γνωρίζει ακόμη το δρομολόγιό της …
Έπειτα ο Φύλακας Άγγελος παίρνει την ψυχή και την κατεβάζει πάλι στη γη αμέσως , σε μηδέν χρόνο. Ενώ κάνουν το δρομολόγιο προς τον Χριστό μας σε 3 μέρες , τώρα σε χρόνο μηδέν η ψυχή με τον Φύλακα Άγγελό της ξανακατεβαίνει στη γη και αρχίζει τότε μια διαδρομή από την ημέρα που γεννήθηκε μέχρι την ημέρα που κοιμήθηκε . Ακολουθεί βήμα-βήμα , πόντο –πόντο τα πάντα με λεπτομέρεια .

Εκεί οι άνθρωποι θα θυμηθούν λεπτομέρειες που λησμόνησαν παντελώς …Και καλά και κακά…Και μικρά και μεγάλα . Τα θανάσιμα τα θυμούνται όλοι οπότε δεν θα τα χουν ξεχάσει . Άλλα μικρότερα και κακά και καλά λησμονημένα πλέον θα τα θυμηθούν….Και τότε ο καθένας εμπειρικά πλέον θα διαπιστώσει ότι ο Θεός είναι πανταχού παρών και γνωρίζει τα πάντα γιατί τότε τα αισθάνεται και τα θυμάται όλα …Είναι χαρισματική αυτή η μνήμη …δεν βλέπει κάτι το φανταστικό …Αντικρίζει την πραγματικότητα, την αλήθεια της ζωής του . Όταν τελειώσει αυτό το δρομολόγιο στην ζωή , η ψυχή ζητά και κάποιο δώρο ! Ανάλογα με την ευλάβεια για παράδειγμα που είχε στην Παναγία μας , να μεταβεί σε κάποιο προσκύνημα …Όχι ταξιδάκια στην Αυστραλία ή στον Βόρειο Πόλο να δούμε τους Εσκιμώους και τους πιγκουίνους , γιατί αυτό απλούστατα δεν ωφελεί την ψυχή. Η ψυχή όταν εξέλθει δεν θέλει τίποτα από το γήινο …απολύτως τίποτα

 .Δεν έχει καμιά σχέση με την γη η ομορφιά του άλλου κόσμου…Όταν βγούμε από την κοιλιά της μητέρας μας δεν θέλουμε να ξαναμπούμε με τίποτα …γιατί εκεί είναι σκοτεινά και στενά και ο κόσμος είναι ευρύχωρος …Έτσι και αυτό το απέραντο σύμπαν , η γη θα μας φαίνεται ένα τίποτα ! Ο εκεί κόσμος όμως θα μας φαίνεται ευρύχωρος και φωτεινός …όχι σκοτεινός όπως εδώ . Το είπε ο ίδιος ο Χριστός μας με το : μεταβέβηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωήν….Θα έπρεπε να πει με την δική μου λογική μεταβέβηκε εκ της ζωής εις την αιώνιον ζωή …Κύριε εκ του Θανάτου; Εκ του Θανάτου ! Από ένα τόσο μικρό σε ένα τόσο άπειρο ! Ο Γέροντάς μας ( εννοεί τον Γέροντα Εφραίμ τον Φιλοθεϊτη ) έλεγε από ένα μικρό περίπτερο σε ένα τεράστιο σουπερ-μάρκετ!…Θα δούμε λοιπόν ακριβώς όλα τα μέρη που ζήσαμε και θα ζητήσουμε όπως είπαμε σαν ευλογία να μεταβούμε σε έναν αγαπημένο τόπο . Τότε οι γυναίκες μπορούν να ζητήσουν να ρθουν εδώ στο Άγιο Όρος , στα Ιεροσόλυμα και αλλού …


Την ενάτη ημέρα η ψυχή παρίσταται πλάι στον Χριστό και τότε φτιάχνουμε τα κόλλυβα της ενάτης ημέρας . Η ψυχή επανέρχεται στον Χριστό και η Εκκλησία και πάλι δέεται …Κύριε Ελέησον την ψυχή που παρίσταται ενώπιον Σου . Ο Χριστός ευλογεί και δεν αποφαίνεται . Ούτε η ψυχή γνωρίζει …Τώρα όμως έχει εμπειρία , όλων των καλών και όλων των κακών του κόσμου τούτου και τότε έχει την γνώση ότι αυτός ο κόσμος είναι ένα τίποτα μπροστά στο κάλος του άλλου …Καθώς δε διέρχεται το σύμπαν έχει και την γνώση των άστρων και των γαλαξιών …αποκτά δηλαδή και αυτήν την αστρονομική εμπειρική γνώση …Μιλάμε για αποστάσεις που χρειάζονται έτη φωτός για να διανυθούν ….Από την ενάτη ημέρα και μετά αρχίζει το μεγαλύτερο μέρος της εκπλήξεως ….Θα παραλάβει ο Φύλακας Άγγελος την ψυχή και θα την οδηγήσει στον Παράδεισο . Τις μισές ημέρες ( ακόμη ως τις σαράντα μας απομένουν 31 ημέρες) στον Παράδεισο και τις άλλες στον Άδη , οπότε την Τεσσαρακοστή ηνέρα η ψυχή θα έχει πια ολοκληρωμένη την εμπειρία του νοητού αόρατου κόσμου όπως έχει και την εμπειρία τούτου του κόσμου του κτιστού …Θα λέγει τότε η ψυχή του απίστου : Όντως όλα υπάρχουν …Τα είδα , τα εβίωσα …Καλά τα έλεγαν οι Πατέρες και τα βιβλία τα Πατερικά …Τώρα όμως τι θα γίνει που μείναν ανεφάρμοστα ; Που παραμείναμε χρεοφειλέτες ….Οι ψυχές των πιστών από την άλλη :Δόξα τω Θεώ ! Τα εφαρμόσαμε …Δόξα τω Θεώ κάναμε το κατά δύναμιν …Μέγα το έλεος του Κυρίου …Υπάρχει ελπίδα !κι ο Άγγελος Φύλακας ενισχύει …

Το λυπηρό βέβαια είναι όταν κανείς δει στον Άδη θλιμμένα , γεμάτα από λύπη , αγαπημένα πρόσωπα …Όπως και στον Παράδεισο θα δει βέβαια αγαπημένα πρόσωπα αλλά εκείνη την στιγμή δεν υπάρχει καμιά επικοινωνία και καμιά συνομιλία …Είναι σαν να βλέπουμε αγαπημένα πρόσωπα πίσω από ένα αδιαπέραστο γυαλί απ το οποίο μπορούμε να δούμε μόνο όχι να ακούσουμε ή να ακουστούμε. Αυτό θα γίνει μόλις η ψυχή εισέλθει στον Παράδεισο μετά την Τεσσαρακοστή ημέρα…Τώρα μόνο βλέπει η ψυχή και αποκτά γνώση και εμπειρία . Οι ψυχές που είναι μέσα στον Παράδεισο επικοινωνούν μεταξύ τους !

Τις μισές μέρες λοιπόν μετά την ενάτη από την κοίμηση η ψυχή τις περνά σε όλον τον Παράδεισο και τις υπόλοιπες στον Άδη και έτσι όπως είπαμε έχει την εμπειρία όλου του άλλου κόσμου . Μόνο την αφάνεια δεν βλέπει κανείς στον Άδη , εις την οποία θα βρεθούν οι κολασμένοι κληρικοί και μοναχοί …Στα έγκατα , στην απομόνωση , στον πάτο του Άδη …Είναι για παράδειγμα σαν να πάμε στον πυθμένα του ωκεανού και να σκάψουμε άλλα εκατό μέτρα πιο βαθειά ! Εκεί είναι τοποθετημένοι οι κολασμένοι μοναχοί και κληρικοί …

 Μόλις φτάσει λοιπόν η τεσσαρακοστή ημέρα μετά τον χωρισμό της ψυχής αυτή γονατίζει μπροστά στον Χριστό μας και αυτός αποφαίνεται ! Ο Φύλακας Άγγελος καρτερικά αναμένει την απόφαση …Αν λάμψει …εκ δεξιών η ψυχή σώζεται , αν εξ αριστερών η ψυχή οδηγείται στον Άδη …όχι στην κόλαση . Η κόλαση είναι τελείως άδεια ακόμα ! Δεν περιέχει απολύτως κανέναν . Γιατί ακόμα δεν έγινε η Δευτέρα παρουσία …Στην κόλαση θα βρεθούν μετά την Δευτέρα Παρουσία οι δάιμονες και οι αμαρτωλοί με ψυχή και σώμα .
Οι ψυχές των κολασμένων τώρα παραμένουν στον Άδη που είναι ας το πούμε το προοίμιο της Κολάσεως , όπως και ο Παράδεισος είναι τα προεόρτια της Βασιλείας των Ουρανών . Εκεί βρίσκονται οι σεσωσμένες ψυχές άνευ σωμάτων. Οι ψυχές μαζί με τα σώματά τους μετά την Δευτέρα παρουσία θα ενωθούν και θα οδηγηθούν πλέον απ τον Παράδεισο στον Θεϊκό Νυμφώνα, στα ενδότατα του Παραδείσου.


Στην Βασιλεία των Ουρανών αυτή τη στιγμή βρίσκονται μόνο ο Χριστός και η Παναγία μας , με ψυχές και σώμα . Οι Άγιοι βρίσκονται στον Παράδεισο αλλά χωρίς σώματα . Και ο Θεϊκός Νυμφώνας είναι Παράδεισος αλλά με ψυχές και σώματα . Τώρα στον Παράδεισο βρίσκονται μόνο ψυχές περιμένοντας την Δευτέρα Παρουσία , να ενωθούν με τα σώματά τους. Γιατί είναι μισοί , λειψοί άνθρωποι χωρίς το σώμα τους ….Σαν να έχουμε το φεγγάρι στο μέσον
…Είναι παράδοξο αυτό ξέρετε …Πιο περίεργο είναι να δεις άγγελο χωρίς φτερά παρά ψυχή χωρίς σώμα …Τι ον είναι αυτό ; Εντολή Θεού αυτό το μισό …η πνοή και το σώμα το άλλο μισό…Περιμένουμε την κοινή Ανάσταση ! Κάντε λίγη υπομονή !…

 .Θέλω να σταθούμε ιδιαιτέρως στην τεσσαρακοστή ημέρα λοιπόν . Γνωρίζει καλά η Εκκλησία μας ότι αυτή η ημέρα είναι η κρισιμότερη , οπότε και θα παρθεί η οριστική απόφαση , η οποία θα ισχύσει για πάντα , εις πάντας τους αιώνας …Πεθάναμε ; Την 40η ημέρα θα κριθούμε εις πάντας τους αιώνας …Δε θα χουμε εμείς Δευτέρα Παρουσία ….θα γίνει και για εμάς αλλά μόνο για να ενωθούν τα σώματά μας με τις ψυχές μας …Μα δεν θα βγει η απόφαση τότε …Ήδη η απόφαση είναι ειλημμένη . (Βέβαια επειδή ακόμα δεν έγινε η Δευτέρα Παρουσία , ένας μεγάλος αριθμός Ορθοδόξων Χριστιανών ίσως και μη Ορθοδόξων, ο Θεός μας γνωρίζει , θα μεταβούν εκ του Άδου στον Παράδεισο … θα το δούμε παρακάτω αυτό).

Επειδή λοιπόν η Εκκλησία μας αυτό το γνωρίζει, προσκομίζει τα κόλλυβα της 40ης ημέρας τα οποία είναι και τα πιο σημαντικά . Εδώ στο Άγιο Όρος τα παλιά χρόνια οι Πατέρες ήταν πιο αυστηροί και πιο φιλάνθρωποι …Κεκοιμημένοι Πατέρες … Τότε την 40η ημέρα έκαναν Παννυχίδα , ώστε να πληροφορηθούν , κάποιος απ τους Πατέρες , κυρίως ο Γέροντας εάν η ψυχή εσώθη ή δεν εσώθη . Με κάποιο σημάδι που δινόταν τότε ( και στις μέρες μας συχνά δίνεται ) την 40η ημέρα , μετά από νηστεία και αγρυπνία την προηγούμενη έπαιρναν την πληροφορία . Οι πιο πολλοί εκ των κεκοιμημένων Πατέρων εσώζοντο ! Κάποιος κάποτε φανερώθηκε με την όψη αρκούδας ! και είπε ότι κολάστηκε επειδή ήταν συνεχώς μέθυσος στο Άγιο Όρος.

Άλλος πάλι που φανερώθηκε είπε ότι κολάστηκε γιατί έκανε παρακοή εν γνώσει του στον Γέροντά του . Άλλος πάλι γιατί όπως είπε δεν έκανε καθόλου μοναχικά καθήκοντα . Εύκολο ήταν να σωθεί , αλλά για έναν μικρό πόντο πήγε στα εξ ευωνύμων ….Επιμένουμε λοιπόν πάρα πολύ στο θέμα της 40ης ημέρας , ακριβώς όταν αυτή συμπληρωθεί . Καμιά φορά έξω στον κόσμο κυρίως δεν συμπίπτει η 40η ημέρα με το μνημόσυνο για ευνόητους λόγους , οπότε αυτό γίνεται λίγο πριν ή λίγο μετά. Όμως την 40η ακριβώς ημέρα πάλι θα κάνουμε κόλλυβα επί του μνήματος , ώστε να είμαστε απόλυτα καλυμμένοι πάνω σε αυτό το σπουδαιότατο για την ψυχή θέμα . Εκείνη την ημέρα η ψυχή θα λάβει τη θέση της . Να πάρουμε την μια πλευρά, αυτήν του σεσωσμένου όταν εισέλθει στον Παράδεισο … Λέγουν οι Πατέρες …Ποιόν πρώτον να αγκαλιάσει , ποιος πρώτος να την υποδεχθεί …!! Και θα έχουμε και μερικές εκπλήξεις :

Πως εγώ εσώθην …Πώς έγινε αυτό το μέγα θαύμα! Πώς βλέπω εδώ τόσους σεσωσμένους δικούς μου , γνωστούς που νόμιζα ότι δεν θα ήταν καθόλου σεσωσμένοι ! Πού είναι όλα αυτά τα αγαπημένα μου πρόσωπα , που τόσα έζησα μαζί τους και απουσιάζουν; Εκπλήξεις! Θα τους γνωρίζουμε δε όλους δια Πνεύματος Αγίου ! Όλοι δε είναι ηλιόμορφοι και Αγγελοπρόσωποι , δηλαδή έχουν την μορφή του Χριστού μας …Όχι με την μορφή που είχαν στην γη …Εκεί βλέπονται διαφορετικά όπως λάμπουν ! Δεν συστέλλεται ο ήλιος του καθενός ! Όταν παρουσιάζονται στη γη παίρνουν την μορφή του σώματος . Αλλά εκεί βλέπονται διαφορετικά , όπως λάμπουν !Η ψυχή όταν κάνει αυτές τις μεταβάσεις , πάνω – κάτω ( να το πούμε σχηματικά ) τις 40 πρώτες ημέρες έχει το σχήμα του σώματος . Η ψυχή είναι ασώματη βέβαια , αλλά παίρνει αυτό το σχήμα , όπως και ο Άγγελος παίρνει το σχήμα ενός νέου ανθρώπου , νεανίσκου 20 ετών χωρίς γένια , ποτέ κοριτσιού. Ο Άγγελος βέβαια δεν έχει φύλο , παίρνει μορφή ανδρός , γιατί και ο Χριστός μας παρουσιάστηκε έτσι και έτσι τιμούν τον Χριστό μας .


Πολλοί θα αναρωτηθούν πως είναι δυνατό να δει η ψυχή μια και δυο φορές προ της 40ης ημέρας τον Χριστό μας , απ την στιγμή που οι περισσότεροι γνωρίζουν ότι θα τον δούμε κατά την Δευτέρα Παρουσία. Πολλοί βέβαια τον έχουν δει και στην επίγεια ζωή . Δεν είναι πρωτόγνωρη εμπειρία . Άλλοι βέβαια θα τον δουν όπως προείπαμε την 3η την 9η και την 40η ημέρα .

Οι σεσωσμένες ψυχές ήδη εκρίθησαν και βλέπουν τον Χριστό ! Τί αναμένουν; Την Δευτέρα παρουσία , οπότε και θα ενωθούν με τα σώματά τους τα οποία είναι Άγια Λείψανα πλέον φανερά ή εν αγνοία πολλών , για να βλέπει έτσι και το σώμα και η ψυχή πάντα τον Χριστό ! Των κολασμένων οι ψυχές δεν βλέπουν τον Χριστό ; Τι αναμένουν ; Και αυτές την Δευτέρα Παρουσία να ενωθούν με τα σώματά τους για να βλέπουν τον Χριστό αλλά ως πυρ και όχι φως ! Οι πάντες θα βλέπουν τον Χριστό ! Και οι δαίμονες και οι Κολασμένοι αλλά όχι φωτιστικά …Καυστικά ! Ο Χριστός μας δεν τους εκπέμπει βέβαια πυρ, αλλά φως και Αγάπη ! Μα αυτοί δεν το δέχονται ποτέ ..Δεν το θέλουν ποτέ , διότι ουδέποτε μετανόησαν στη ζωή τους .

Ο Χριστός μας δεν τους τιμωρεί , ούτε οι ίδιοι λένε : μας τιμωρεί ο Χριστός . Λένε : Αυτοτιμωρούμεθα ! Αυτό κολαζόμαστε . Ο Χριστός δεν βασανίζει κανέναν …είτε λίγο , είτε πολύ είτε αιωνίως. Αυτό είναι παπική κόλαση ! Μετά την Ανάσταση κανείς δαίμονας δεν έχει δει τον Αναστάντα Χριστό , γιατί για να τον δεις πρέπει να χεις μεγάλη χάρη Αγίου Πνεύματος ! Στην κοινή Ανάσταση όμως θα οικονομήσει ο Χριστός μας , ώστε να θεαθεί από όλα τα πλάσματά του . !…

 Η κόλαση είναι ο χώρος στον οποίο θα κολαστούν οι δαίμονες και οι άνθρωποι με ψυχή και σώμα μετά την Δευτέρα Παρουσία . Τώρα ο δαίμονας ναι μεν κολάζεται , αλλά νοιώθει ωραία γιατί μας πολεμά . Μετά την Δευτέρα Παρουσία θα κολάζεται χωρίς να μπορεί να πολεμά κανέναν . Βιώνει την κόλαση τώρα μεν αλλά παρηγοριέται γιατί πολεμά και νικά κάποιον τον οποίον κερδίζει και παίρνει μαζί του στην κόλαση . Μετά την Δευτέρα Παρουσία θ αρχίσει η ζωή η αιώνιος ! Δηλαδή επ’ άπειρον αποκαλύψεις του Χριστού μας σε Αγγέλους και σεσωσμένους ανθρώπους . Μπορούμε να πούμε ότι τότε θ αρχίσουν οι κυρίως αποκαλύψεις του Χριστού μας . Τώρα όλοι περιμένουν την κοινή Ανάσταση για να αρχίσει …το πανηγύρι ! Η ατελεύτητος αποκάλυψη σε Αγγέλους και Ανθρώπους ταυτοχρόνως στον Θεϊκό Νυμφώνα . Οι Άγιοι δεν βρίσκονται ήδη στον Θεϊκό Νυμφώνα όπως ο Χριστός μας και η Παναγία μας , γιατί στερούνται σωμάτων. Τώρα στον Παράδεισο, στα προεόρτια του Θεϊκού Νυμφώνος η ψυχή βιώνει ακόμα αυτήν την κατάσταση.

Και δεν αποκαλύπτεται πλήρως ο Χριστός μας και στους σεσωσμένους γιατί μερικοί εκ του Άδου θα μεταβούν στον Παράδεισο ! Εδώ είναι η εμπειρία και η σπουδαιότητα των μνημοσύνων ι’ αυτό γίνονται… Για τους μη σεσωσμένους ! Τί τους ευχόμαστε ; Δεν λέμε μετά των Αγίων ανάπαυσον Χριστέ τας ψυχάς των δούλων σου ; Μετά των Αγίων ! Ποιών δούλων Σου ; Μα αν κάποιος έχει πάει στον Παράδεισο δεν είναι Άγιος ; Είναι Άγιος ναι ! Μα εμείς ευχόμαστε γι αυτούς που δεν έχουν σωθεί , δεν είναι Άγιοι … Επειδή ακόμα δεν έγινε η Δευτέρα Παρουσία , ένας μεγάλος αριθμός Ορθοδόξων ίσως και μη Ορθοδόξων , ο Θεός γνωρίζει , θα μεταβούν εκ του Άδου στον Παράδεισο . Τίνι τρόπω ; Με τις Θείες Λειτουργίες , τα μνημόσυνα , το κομποσκοίνι και τις ελεημοσύνες .
Δηλαδή το βιβλιάριο της ψυχής του Κολασμένου εν τω Άδη , το έχει η Εκκλησία . Εμείς κάνουμε Θεία Λειτουργία , μνημόσυνα , κομποσκοίνια και ελεημοσύνες και κολλάμε το ένσημο εμείς στο δικό του βιβλιάριο , κάτι που αυτός δεν μπορεί να κάνει αφού στερείται σώματος . Αυτός μετά θα μας ανταποδώσει το δώρο …Μερικές ψυχές λοιπόν μεταβαίνουν από τον Άδη στον Παράδεισο με την βοήθεια της Εκκλησίας , όχι μόνοι τους και όχι βεβαίως όλοι …Τώρα ποιοί και μέχρι ποιο βαθμό; Ας παρομοιάσουμε τον Άδη με έναν ωκεανό . Στην φωτεινή δέσμη του ύδατος , από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι βάθους δεκαπέντε , είκοσι , εικοσιπέντε ,τριάντα σπανιότατα τριαντατριών μέτρων υπάρχει η λεγόμενη δέσμη φωτός , όπου ακτίνες ηλίου διεισδύουν και κάποιο έστω μικρό φως υπάρχει . Από κει και κάτω υπάρχει Έρεβος , το πραγματικό το παντοτινό σκοτάδι . Στο διάστημα λοιπόν αυτό ( εννοεί της εν Άδου παραμονής των μη σεσωσμένων ) μπορεί για όσες ψυχές βρίσκονται στον Άδη να διεισδύσει η Θεία Λειτουργία και σιγά –σιγά να τις ανεβάσει όλο και πιο πάνω . Κάποτε λοιπόν κάποιες τις μετακινεί ως τον Παράδεισο .

Η Θεία Λειτουργία ! τη στιγμή ακριβώς που λέμε: «Απόπλυνον Κύριε τα αμαρτήματα των ενθάδε μνημονευθέντων δούλων Σου τω αίματι Σου τω Αγίω . Με τον παραλληλισμό του Άδη με τον Ωκεανό , αυτοί που βρίσκονται στο κάπως φωτεινό , να το ονομάσουμε έτσι , μέρος του Άδη μπορούν με την Θεία Λειτουργία το κομποσκοίνι και τις ελεημοσύνες σιγά –σιγά να ανέβουν . Βρίσκονται δε εκεί , γιατί ναι μεν έχουν βαριά αμαρτήματα , μα όχι θανάσιμα …. Και στα θανάσιμα υπάρχει ιεράρχηση . Το χειρότερο είναι το να λατρεύεις εν επιγνώσει τον Σατανά ως Θεό . Η εσχάτη απώλεια του νοός . Ό, τι μεγαλύτερο και πλέον απαίσιο υπάρχει . Έπειτα είναι οι αιρεσιάρχες , οι υπερήφανοι , οι βλάσφημοι , οι φιλάργυροι , οι πόρνοι , οι ανήθικοι , οι διεστραμμένοι και όλα τα λοιπά αμαρτήματα. Επάνω – επάνω ας πούμε είναι κάποιος που έκανε μια μεγάλη κλεψιά και δεν πρόλαβε να μετανοήσει αφού πέθανε αιφνιδίως και κολάστηκε . όλες οι κλοπές δεν κολάζουν
…Πολλά νέα παιδιά ίσα-ίσα σώζονται αφού μετά από μέθη έκαναν κάποια αμαρτήματα κυρίως σαρκικά και επιστρέφοντας στο σπίτι χτύπησαν σε ένα τροχαίο και τελειώθηκαν . Αυτός ο αιφνίδιος , ο αιματηρός , ο οδυνηρότατος θάνατος τα «ξέπλυνε».Υπολογίζεται δηλαδή και ο τρόπος του Θανάτου για την σωτηρία της ψυχής . Οι κατάκοιτοι και όσοι υπέφεραν πολύ στη ζωή τους , παίρνουν στεφάνι μεγαλομάρτυρος .
Η Θεία Λειτουργία και οι Ελεημοσύνες ανεβάζουν τις ψυχές . Αρκεί όπως έλεγε ο Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης , οι Λειτουργοί να είναι ενάρετοι και άξιοι . Γιατί ο Θεός δεν εισακούει τις Λειτουργίες των αναξίων Ιερέων οι οποίοι ζητούν χρήματα και έπειτα δεν μνημονεύουν , είτε μνημονεύουν λίγες φορές και όχι σωστά . Θεία Λειτουργία λοιπόν , κομποσκοίνι , προσευχή και ελεημοσύνη …Αυτά μπορούν να εξάγουν μια ψυχή εκ του Άδου …
Μια συνταρακτική αφήγηση ποτισμένη με Άγιο Πνεύμα. Ο Θεός επιτρέπει αυτήν την ιερή γνώση σε κάποιους λίγους εκλεκτούς Του , για να μας κάνει κοινωνούς του Μεγαλείου Του , για να μας απαλλάξει από την ζημιογόνο για την ψυχή άγνοια . Ο συγκλονιστικός τρόπος και η λεπτομερής περιγραφή του ταξιδιού της ψυχής από αυτόν τον εξαιρετικά φωτισμένο Γέροντα απετέλεσε και για τον ομιλούντα μια τεράστια έκπληξη και μια ώθηση για διαρκή αναζήτηση . Άλλωστε ο καθένας ατομικά πρέπει να ετοιμάζει αυτό το ξεχωριστό ταξίδι … (τέλος και τω Θεώ η Δόξα)


Νώντας Σκοπετέας

Δευτέρα 21 Απριλίου 2014

Οἱ πηγές καί ἡ σημασία τῆς θεολογίας τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας.

Οἱ πηγές καί ἡ σημασία τῆς θεολογίας τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας.



Δρ. Ειρήνη Αρτέμη

Ὁ Κύριλλος σημαντικός ἐκπρόσωπος τῆς Ἀλεξανδρινῆς Σχολῆς καί σφοδρός πολέμιος τοῦ Νεστορίου ἀναδείχθηκε μέσα στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας σπουδαῖος καί δόκιμος θεολόγος[1].

Ἄλλωστε εἶναι χαρακτηριστικά τά προσωνύμια[2] πού τοῦ ἀποδίδονται καί ἀπό τά ὁποῖα διαφαίνεται ἡ ἐξέχουσα προσωπικότητά του.


Πρίν ἀπό τό ξέσπασμα τῆς Νεστοριανικῆς καί Κυρίλλειας συγκρούσεως (428-431), ἡ θεολογική καί κυρίως ἡ χριστολογική του διδασκαλία ἀποτύπωνε σέ μεγάλο βαθμό τήν ἀντίστοιχη διδασκαλία τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου[3] καί τῶν Καππαδοκῶν. Ὁ Κύριλλος, ὅπως ὁ Ἀθανάσιος καί οἱ Καππαδόκες, ἐπιμένει στήν ἑνότητα καί στήν ταυτότητα τῆς οὐσίας τῶν τριῶν Ὑποστάσεων, ἡ ὁποία ἐκφράζεται μέ τήν κοινή θέληση καί τήν κοινή ἐνέργεια αὐτῶν. Κάθε ἐνέργεια εἶναι κοινή καί στίς τρεῖς ὑποστάσεις, δηλαδή στά τρία θεῖα πρόσωπα, τά ὁποῖα εἶναι παρόντα σέ κάθε εἶδος δράσεως[4]. Προέβαλλε τήν πλήρη ἀνθρωπότητα τοῦ Χριστοῦ ὡς ναοῦ τοῦ Θεοῦ ἤ ὡς σάρκας στήν ὁποία ἐγκατοίκησε ὁ Θεός Λόγος[5]. Κατοχυρώνει τίς ἀπόψεις του πάνω στίς διδασκαλίες προγενέστερων πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας˙ «ἔσται δέ τοῦτο καί μᾶλα ὀρθῶς εἰς τοῖς τῶν Ἁγίων Πατέρων περιτυγχάνοντες λόγοις, περί πολλοῦ τε αὐτούς ποιεῖσθαι σπουδάζομεν, καί δοκιμάζοντες ἑαυτούς εἰ ἐσμέν ἐν τῇ πίστει κατά τό γεγραμμένον, ταῖς ἐκείνων ὀρθαῖς καί ἀνεπιλήπτοις δόξαις τάς ἐν ἡμῖν ἐννοίας εὔ μάλα συμπλάττομεν»[6]. Χαράζει ἔτσι τό δρόμο τῆς θεολογικῆς του σκέψεως μέ τό «ἰχνηλατεῖν»[7] πάνω στήν εὐσέβεια τῶν πατέρων αὐτῶν.

Ὁ ἀλεξανδρινός Πατήρ εἶχε μιά ἐξαιρετική γνώση τῶν Γραφῶν. Ὄχι μόνο εἶχε τήν ἄνεση νά προσεγγίζει τά διάφορα χωρία τῶν Ἁγίων Γραφῶν, ἀλλά καί τά χρησιμοποιοῦσε στίς διαφωνίες του ἐναντίον τῶν ἀρειανῶν ἤ τῶν νεστοριανῶν. Ἔτρεφε ἰδιαίτερη ἀγάπη γιά τήν ἐκκλησιαστική παράδοση καί γιά τό ἀποστολικό κήρυγμα. Τόν βρίσκουμε ἀκόμη νά χρησιμοποιεῖ μέ μεγάλη ἀκρίβεια αὐτά τά ὁποῖα μεταφέρει ἀπό τά βιβλικά κείμενα καί νά τούς δίνει τό πλεονέκτημα τῆς ἑρμηνείας. Ἦταν σχεδόν ἀδύνατο στό ἔργο του νά διαχωριστοῦν οἱ πατερικές πηγές ἀπό τίς ἐκκλησιαστικές. Ἡ πλειοψηφία τῶν κειμένων τῶν πατέρων τά ὁποῖα αὐτός παραθέτει εἰδικά κατά τή διάρκεια τῆς νεστοριανικῆς διαμάχης δέν εἶναι τά ὑπομνήματα στή Γραφή, ἀλλά περιέχουν πολλά ἀποσπάσματα ἀπό κείμενα τῶν Γραφῶν καί μοιάζουν μέ θήκη στήν ὁποία φυλάσσονται πανάκριβα κοσμήματα. Ἔτσι συχνά βρίσκουμε στά ἔργα του ἐκφράσεις ὅπως: «ἡ Γραφή λέει ἤ οἱ πατέρες λένε»[8].

Ὁ Κύριλλος γνωρίζει τό πεπερασμένο τῆς λογικῆς τοῦ ἀνθρωπίνου νοῦ γι' αὐτό καί θεωρεῖ ἀπαραίτητο νά στηρίζουμε τά θεμέλια τῆς θεολογίας στήν ἄμεση μαρτυρία τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ[9]. Μάλιστα ὁ ἅγιος Κύριλλος ἐπίμονα τόνιζε ὅτι στά ὅρια τῆς λογικῆς συνειδήσεως ὄχι μόνο ἡ θεία οὐσία ἀλλά καί τά μυστικά τῆς θελήσεως τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀκατάληπτα καί ἀνεξερεύνητα ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ὁ τελευταῖος δέ θά ἔπρεπε νά ἐρευνᾶ μέ πολλή περιέργεια νά βρεῖ αἰτίες καί ἀρχές[10]. Κατανοεῖ τό ἀπρόσιτο καί τό ἄπειρον τῆς θείας φύσεως. Συγχρόνως διαμορφώνει τή θεολογική του σκέψη βασιζόμενος στή θεολογία τοῦ κατά Ἰωάννη Εὐαγγελίου, στήν πρός Ἑβραίους ἐπιστολή καί σέ ἕναν σπουδαῖο παράγοντα τῆς ἀλεξανδρινῆς θεολογικῆς παραδόσεως, τόν Μ. Ἀθανάσιο[11]. Ἐπίσης σημαντική ἐπίδραση ἀσκεῖ στή θεολογία τοῦ Κυρίλλου καί ἕνας ἄλλος Πατήρ τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος[12].

Ἐπηρεασμένος ἀπό αὐτόν, ὁ Κύριλλος κάνει λόγο γιά παλαιό καί νέο Ἀδάμ. Ἔτσι, λοιπόν, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὡς δεύτερος Ἀδάμ θά ἀνακαινήσει τόν πεπτωκότα ἄνθρωπο[13]. Ὅπως ὁ παλαιός Ἀδάμ ὑπῆρξε ἡ «ἀπαρχή τοῦ φυσικοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους»[14], ἔτσι καί ὁ Χριστός, ὡς νέος Ἀδάμ, διά τῆς σαρκώσεως Του, θά ἐκληφθεῖ ὅτι «ὅλην εἶχεν ἐν ἑαυτῷ τήν φύσιν, ἵνα πᾶσαν ἐπανορθώσῃ μετασκευάσας εἰς τό ἀρχαῖον»[15]. Ὁ ἀλεξανδρινός Πατήρ διδάσκει ὅτι, ὅπως διά μέσου τῆς πτώσεως τοῦ παλαιοῦ Ἀδάμ κληρονομήσαμε τήν εἰκόνα τοῦ χοϊκοῦ μέ τά πάθη καί τή φθορά, ἔτσι καί μέσῳ τοῦ δεύτερου Ἀδάμ, τοῦ Χριστοῦ, κληρονομοῦμεν τήν εἰκόνα τοῦ ἐπουρανίου, τήν ἀπάθεια καί τήν ἀφθαρσία[16].

Ὁ χαρακτηρισμός τοῦ Χριστοῦ ὡς «δεύτερου Ἀδάμ»[17] ὑπάρχει διάσπαρτος σέ πολλά ἀπό τά συγγραφικά πονήματα[18] τοῦ ἁγίου Κυρίλλου. Μέσα σέ αὐτά θεωρεῖ τό Χριστό ὡς «ἀπαρχήν τῆς ἀναμορφουμένης κτίσεως»[19] καί «ῥίζαν δευτέραν τῆς ἀνθρωπότητος»[20]. Κατά τόν Κύριλλο ὁ ἐνανθρωπήσας Λόγος σώζει τό ἀνθρώπινο γένος ἀπό τήν ἁμαρτία μέ τήν ὑπακοή Του στό θεῖο θέλημα, κάτι πού δέν προσπάθησε νά τηρήσει ὁ πρωτόπλαστος Ἀδάμ[21]. Παρατηροῦμε λοιπόν, ὅτι ὁ Κύριλλος εἶχε ἀφομοιώσει στό ἔπακρο τή θεολογία τοῦ ἁγίου Εἰρηναίου Λουγδούνου, ὅσον ἀφορᾷ στόν πρῶτο Ἀδάμ καί δεύτερο Ἀδάμ - Χριστό.

Παραπάνω, ἀναφέρθηκαν ἀρκετά χωρία ἀπό ἔργα τοῦ Κυρίλλου πού δείχνουν τήν ἐπιρροή τῆς θεολογίας τοῦ Εἰρηναίου[22]. Βέβαια στά ἔργα τοῦ πρώτου ὑπάρχουν δεκάδες ἄλλα χωρία πού θά μπορούσαμε νά παραθέσουμε γιά νά δείξουμε τήν ἔμφαση πού ἔδινε ὁ Κύριλλος στόν παραλληλισμό τοῦ Ἀδάμ ὡς χοϊκοῦ καί τοῦ Χριστοῦ ὡς ἐπουρανίου. Ἐμεῖς παραθέσαμε τά πιό χαρακτηριστικά.

Ὁ Γ. Φλορόφσκυ[23] σημειώνει ὅτι γιά τόν Κύριλλο Ἀλεξανδρείας, «ἡ ὕψιστη ἀλήθεια τῆς πίστεως μας εἶναι ἡ τριαδική φύση τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἀλήθεια αὐτή ἀποκαλύπτεται μόνο ἐν Χριστῳ καί διά τοῦ Χριστοῦ. Αὐτή εἶναι ἡ οὐσιαστική καινότητα τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Τριαδική ἀλήθεια εἶναι συγχρόνως ἕνα μυστήριο πού δέν μπορεῖ νά κατανοηθεῖ πλήρως, πού γίνεται ἀποδεκτό στήν πίστη καί διασαφηνίζεται μόνο ἐν μέρει μέ τίς ἀτελεῖς ἀναλογίες τῆς κτιστῆς φύσεως».

Ὁ ἀλεξανδρινός θεολόγος ἀναγκάζεται ὅμως νά ὑπερβεῖ τά παραδοσιακά πλαίσια μέ τήν ἐμφάνιση τοῦ Νεστοριανισμοῦ[24]. Ἀντίθετα ἀπό τόν Νεστοριανισμό, ὁ Κύριλλος προέβαλλε τήν ἕνωση καθ’ ὑπόστασιν, δηλαδή τήν οὐσιώδη[25], τήν ἕνωσιν κατά ἀλήθειαν[26], τήν κατά φύσιν ἕνωσιν[27] στό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ Λόγου. Ἡ πίστη αὐτή, βέβαια, τῆς Ἐκκλησίας πού ὑπερασπιζόταν ὁ ἱερός Πατήρ εἶχε διατυπωθεῖ ἀπό τούς Καππαδόκες θεολόγους, ἰδίως ἀπό τόν Γρηγόριο τό Θεολόγο, τό Γρηγόριο Νύσσης καί τόν Ἀμφιλόχιο Ἰκονίου[28]. Ὁ Γρηγόριος Θεολόγος τόνιζε χαρακτηριστικά ὅτι «Θεός... ἀμφότερα τό τε προσλαβόν καί τό προσληφθέν. Δύο φύσεις εἰς ἕν συνδραμοῦσαι. Οὐχ Υἱοί δύο»[29].

Στή σκέψη τοῦ Κυρίλλου τό κέντρο ὅλων τῶν δογμάτων κατέχει τό χριστολογικό, τό ὁποῖο ἀπασχολοῦσε αὐτόν ἐξίσου καί πρό τῆς νεστοριανικῆς ἔριδος καί μετά ἀπό αὐτήν[30]. Ἡ θεία τοῦ Λόγου ἐνσάρκωση ἀποτελεῖ τό κύριο γεγονός τῆς ἀπολυτρώσεως[31]. Στή σάρκωση ὁ Λόγος προσλαμβάνει τήν πρωτόπλαστη ἀνθρώπινη φύση, πού δημιουργήθηκε κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, καί γι’ αὐτό ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ ἀποκαθίσταται καί πάλι στόν ἄνθρωπο[32]. Ἄν καί ἡ ὁρολογία του σχετικά μέ τό μυστήριο τῆς θείας Οἰκονομίας[33] διακρίνεται ἀπό κάποια ἀσάφεια ἀρχικά, ἀναγκάζεται τελικά νά γίνει πιό συγκεκριμένη καί μάλιστα ὕστερα ἀπό τό ξέσπασμα τῆς νεστοριανικῆς ἔριδας τό 429.

Ὁ Νεστόριος[34], ὅπως προαναφέρθηκε, δέν ἀποδεχόταν τήν πραγματική ἕνωση τῶν δύο φύσεων τοῦ ἐνανθρωπήσαντα Λόγου. Μιλοῦσε γιά τήν «κατ’ εὐδοκίαν» ἕνωση τῶν φύσεων. Τότε, ὅμως, μέ τήν ἁπλῆ, ἐξωτερική καί ἠθική ἕνωση τῶν δύο φύσεων καταστρεφόταν ἡ πραγματική ἕνωση τῶν δύο φύσεων στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, σέ βάρος βέβαια τῆς ἀνθρώπινης φύσεώς Του[35].

Ὁ πατριάρχης Ἀλεξανδρείας ἤθελε νά δείξει ὅτι ἡ ἀνθρώπινη φύση ἑνώθηκε μέ τή θεότητα χωρίς καμμία ἀπό τίς δύο νά ἀλλοιωθεῖ. Ἔτσι ἔχουμε ἕνα πρόσωπο, τόν Ἰησοῦ Χριστό, μέ δύο φύσεις˙ χωρίς ὅμως οἱ φύσεις Του -θεία καί ἀνθρώπινη- νά ὑποστοῦν «κράσιν ἤ μίξιν»[36]. Ἐνῶ σέ ἄλλο ἔργο του ἀναφέρει: «Οὐκοῦν ἐκ δυοῖν μέν πραγμάτων ὁμολογουμένως Θεότητος καί ἀνθρωπότητος, ὁ Ἐμμανουήλ[37]. Πλήν εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, εἷς τέ καί ἀληθῶς Υἱός, Θεός τε ὁμοῦ καί ἄνθρωπος˙ οὐ θεοποιηθείς ἐν ἴσῳ τοῖς κατά χάριν, Θεός δέ μᾶλλον ἀληθινός ἐν ἀνθρωπείᾳ μορφῇ πεφηνώς δι’ ἡμᾶς»[38].

Ὁ ἀλεξανδρινός Πατήρ πρίν ἀπό τή θεολογική του σύγκρουση μέ τόν πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριο χρησιμοποιοῦσε, ὅπως προείπαμε, ἀσαφεῖς ἐκφράσεις γιά τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Θεανθρώπου. Μιλάει περί διαμονῆς καί ἐνοικήσεως τοῦ Λόγου στή σάρκα, περί τοῦ ἀνθρωπίνου στοιχείου ὡς οἴκου καί ναοῦ τοῦ Θεοῦ[39]. Ἔλεγε, ἐπίσης, ὅτι ὁ Λόγος «ἔλαβεν τόν ἄνθρωπον»[40]. Βέβαια εἶναι ἀπαραίτητο νά διευκρινιστεῖ ὅτι σέ ἀντίθεση μέ τόν Ἀπολινάριο[41] πού ὑποστήριζε ὅτι ὁ Λόγος καί Υἱός τοῦ Θεοῦ ἔλαβε ἀνθρώπινη σάρκα καί πού θεωροῦσε τή σάρκα αὐτή χωρίς ψυχή καί λογικό νοῦ, ὁ ἱερός Πατήρ ἀναφέρει στά ἔργα του ὅτι «ἡ ἑνωθεῖσα τῇ θείᾳ ἀνθρωπίνη φύσις ἦτο τελεία, ἐκ σώματος καί ψυχῆς λογικῆς»[42].

Ὁ Κύριλλος εἶναι σαφής ὅτι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ προσέλαβε τέλεια τήν ἀνθρώπινη φύση, σῶμα καί ψυχή λογική, χωρίς φυσικά τήν ἁμαρτία[43]. Βέβαια ἡ σάρκα πού προσέλαβε ὁ Λόγος δέν ἦτανκάποια ξένη σάρκα, ἀλλά ἡ δική Του. Ἡ ἀνθρώπινη, δηλαδή φύση τοῦ Κυρίου δέν ὑπῆρξε ποτέ μόνη της ὥστε σέ κάποια στιγμή νά ἑνωθεῖ μέ τό Λόγο, ἀλλά δημιουργήθηκε μέσα στή μήτρα τῆς Παναγίας καί ἑνώθηκε ἀμέσως μέ αὐτήν ὁ Λόγος, ἐξ ἄκρας συλλήψεως[44].

Ὁ καθηγητής Φειδᾶς[45] παρατηρεῖ ὅτι γιά νά ἀποδείξει ὁ ἀλεξανδρινός Πατήρ τήν πραγματική «καθ' ὑπόστασιν» ἕνωση τῆς θεότητας καί τῆς ἀνθρωπότητας, ὅπως ἐπίσης καί τήν πραγματική ἑνότητα τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ ἀφαιροῦσε ἀπό τήν ἀνθρώπινη ὄχι βεβαίως ποσότητα, ὅπως ὁ Ἀπολινάριος, ἀλλά ἰδιότητα, ὑπόσταση ἤ πρόσωπο˙ γιατί ἄν δεχόταν τήν ἰδιαίτερη ὑπόσταση τῆς ἀνθρωπότητας, τότε θά κατέληγε στή νεστοριανική παραδοχή τῶν φυσικῶν ὑποστάσεων καί τῶν δύο φυσικῶν προσώπων. Ἡ ἀφαίρεση, ὅμως, ἰδιότητας ἤ ποιότητας ἀπό τήν ἀνθρωπότητα τοῦ Χριστοῦ δέν ἀπομάκρυνε τόν Κύριλλο ἀπό τά πλαίσια τῆς προγενέστερης πατερικῆς παραδόσεως˙ γιατί, ἀντίθετα ἀπό τόν Ἀπολιναρισμό, προέβαλλε τήν πληρότητα τῆς ἀνθρωπότητος τοῦ Χριστοῦ, καί ἀντίθετα ἀπό τό Νεστοριανισμό, τόνιζε τήν πραγματική καθ' ὑπόστασιν ἕνωση στό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ Λόγου. Ἔχοντας τέλεια ἀνθρώπινη φύση ὁ Χριστός εἶναι «ὁμοούσιος ἡμῖν»[46].

Ἕνα ἄλλο παράδειγμα, πού ὁ ἀλεξανδρινός Πατριάρχης χρησιμοποιεῖ γιά τήν ἕνωση τῶν δύο φύσεων, εἶναι ἡ ἕνωση ψυχῆς καί σώματος. Αὐτά ἀποτελοῦν μία ὀντότητα χωρίς ὅμως νά ἀλλοιώνονται μεταξύ τους[47]. Χρησιμοποιεῖ, ἐπίσης, τήν εἰκόνα τοῦ ζωντανοῦ κάρβουνου στό ὅραμα τοῦ προφήτη Ἠσαΐα[48]. Ὅταν τό ξυλοκάρβουνο διαπεράστηκε ἀπό τή φωτιά, κάθε στοιχεῖο διατήρησε τήν ταυτότητά του. Ἔτσι καί ὁ Λόγος παρέμεινε Θεός ἐνῶ ἑνώθηκε μέ τόν ἄνθρωπο. Ἡ ἀνθρώπινη φύση Του ἀπό τήν ἄλλη συνέχισε ἀναλλοίωτη νά ἔχει τή λειτουργία της, παρ' ὅτι ἡ θεία φύση ἦταν ἑνωμένη μέ αὐτήν[49], ἁπλῶς στό κατά σάρκα μυστήριο τοῦ Λόγου ἔχουμε ἀλλοίωση τῆς ἀνθρώπινης φύσεως πρός τό καλύτερο καί ἐξαφάνιση τῆς κακίας καί τῆς φθαρτότητας σέ αὐτήν. Ἡ ἀνθρώπινη λοιπόν φύση, ἀφοῦ ἑνώθηκε ἀσυγχύτως μέ τή θεία, ὑπέστη ἐκλάμπρυνση καί ἐξύψωση χωρίς αὐτό νά σημαίνει ἔξοδο ἀπό τή φυσική της ποιότητα[50].

Βέβαιο, ὅμως, εἶναι ὅτι ἡ ταύτιση, ἡ ἐναλλαγή δηλαδή στή χρήση τῶν ὅρων «φύσις», «ὑπόστασις», «πρόσωπον», δίνοντάς τους τό ἴδιο νόημα, συχνά δημιουργεῖ πρόβλημα στούς μελετητές τῆς διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Κυρίλλου. Ἄλλωστε δέν ἔχει παγιωθεῖ μέχρι τή συγκεκριμένη χρονική στιγμή τό ἀκριβές περιεχόμενο τῶν παραπάνω ὅρων. Χαρακτηριστική τῆς ταύτισης «φύσεως» καί «ὑποστάσεως» εἶναι ἡ φράση «Μία φύσις τοῦ Θεοῦ Λόγου σεσαρκωμένη»[51]. Ἡ φράση αὐτή, ἄν καί ὁ ἀλεξανδρινός Πατήρ θεωροῦσε ὅτι εἶχε ἀθανασιανή προέλευση, στήν πραγματικότητα ἦταν τοῦ Ἀπολιναρίου. Βρισκόταν στήν ὁμολογία πίστεως τοῦ Ἀπολιναρίου πρός τόν αὐτοκράτορα Ἰοβιανό, ἐνῶ εἶχε διαδοθεῖ σκόπιμα ψευδεπίγραφα μέ τό ὄνομα τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου. Ὅλα αὐτά ἔδιναν ἐρείσματα στούς ἀντιπάλους τοῦ Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας, γιά νά τόν κατηγορήσουν ὅτι ἀπολινάριζε. Ἐκεῖνος, ὅμως, ἑρμηνεύει ὀρθόδοξα τήν ἐπίμαχη φράση, ἀποφεύγοντας νά ὑποπέσει στίς δοξασίες τῶν διαφόρων αἱρετικῶν ὅπως τοῦ Ἀπολιναρίου. Μέ τή φράση αὐτή, ἡ ὁποία γιά ἀρκετό καιρό ἀποτέλεσε πρόβλημα γιά τούς ἀντιπάλους καί τούς ὑποστηρικτές τοῦ σημαντικοῦ αὐτοῦ θεολόγου, ὁ Κύριλλος ἐννοεῖ τόν ἕνα Θεό Λόγο πού προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση ἄνευ φυρμοῦ καί συγκράσεως καί ἄρα ἄνευ μειώσεως καί ὑποκλοπῆς αὐτῆς[52], «Ἠγνόησαν πάλιν οἱ τά ὀρθά διαστρέφοντες, ὅτι κατά ἀλήθειάν ἐστι μία φύσις τοῦ Λόγου σεσαρκωμένη. Εἰ γάρ εἷς ἐστιν Υἱός, ὁ φύσει καί ἀληθῶς ὁ ἐκ Θεοῦ Πατρός Λόγος, ὁ ἀπορρήτως γεννηθείς, εἶτα κατά πρόσληψιν σαρκός, οὐκ ἀψύχου, ἀλλ’ ἐμψυχωμένης νοερῶς, προῆλθεν ἄνθρωπος ἐκ γυναικός, οὐκ εἰς δύο μερισθήσεται διά τοῦτο πρόσωπα καί υἱούς, ἀλλά μεμένηκεν εἷς, πλήν οὐκ ἄσαρκος, οὐδ’ ἔξω σώματος, ἀλλ’ ἴδιον ἔχων αὐτό καθ’ ἕνωσιν ἀδιάσπαστον. Ὁ δέ τοῦτο λέγων, οὐ φυρμόν, οὐ σύγχυσιν, οὐδ' ἕτερόν τι τῶν τοιούτων πάντῃ τε καί πάντως δηλοῖ οὔτε μήν ὡς ἐξ ἀναγκαίου τοῦ λόγου τοῦτο ἀκολουθήσει ποθέν. Εἰ γάρ καί εἷς λέγοιτο πρός ἡμῶν ὁ μονογενῆς Υἱός τοῦ Θεοῦ σεσαρκωμένος καί ἐνανθρωπήσας, οὐ πέφυρται διά τοῦτο, κατά τό ἐκείνοις δοκοῦν, οὔτε μήν εἰς τήν τῆς σαρκός φύσιν μεταπεφοίτηκεν ἡ τοῦ Λόγου φύσις, ἀλλ’ οὐδ’ ἡ τῆς σαρκός εἰς τήν αὐτοῦ˙ ἀλλ' ἐν ἰδιότητι τῇ κατά φύσιν ἑκατέρου μένοντός τε καί νοουμένου, κατά γε τόν ἀρτίως ἡμῖν ἀποδοθέντα λόγον, ἀρρήτως καί ἀφράστως ἑνωθείς, μίαν ἡμῖν ἔδειξεν Υἱοῦ φύσιν˙ πλήν, ὡς ἔφην, σεσαρκωμένην. Οὐ γάρ ἐπί μόνων τῶν ἁπλῶν κατά φύσιν τό ἕν ἀληθῶς λέγεται, ἀλλά καί ἐπί τῶν κατά σύνθεσιν συνηγμένων, ὁποῖόν τι χρῆμά ἐστιν «ὁ ἄνθρωπος, ὁ ἐκ ψυχῆς καί σώματος. Ἑτεροειδῆ μέν γάρ τά τοιαῦτα καί ἀλλήλοις οὐχ ὁμοούσια, ἑνωθέντα γε μήν. μίαν ἀνθρώπου φύσιν ἀποτέλεσαν, κἄν τοῖς τῆς συνθέσεως λόγοις ἐνυπάρχῃ τό διάφορον κατά τήν φύσιν τῶν εἰς ἑνότητα συγκεκομισμένων. Περιττολογοῦσι τοίνυν οἱ λέγοντες, ὡς εἴπερ μία φύσις τοῦ Λόγου σεσαρκωμένη εἴη, πάντῃ τε καί πάντως ἔποιτο ἄν τό φυρμόν γενέσθαι καί σύγκρασιν, ὡς μειουμένης καί ὑποκλεπτομένης τῆς ἀνθρώπου φύσεως. Οὔτε γάρ μεμείωται, οὔτε, καθά φησιν, ὑποκλέπτεται˙ ἀρκεῖ γάρ πρός δήλωσην τήν τελειοτάτην τοῦ ὅτι γέγονεν ἄνθρωπος, τό λέγειν ὅτι σεσάρκωται. Εἰ μέν γάρ τοῦτο σεσίγητο παρ’ ἡμῶν, ἔσχεν ἄν τινα χώραν αὐτοῖς ἡ συκοφαντία. Ἐπειδή δέ ἀναγκαίως προσεπενήκεται τό ὅτι σεσάρκωται, ποῦ τῆς μειώσεως ἤτοι κλοπῆς ὁ τρόπος;»[53]. Ἀπό τά παραπάνω γίνεται ἀντιληπτό ὅτι ὁ Κύριλλος ἑρμηνεύει τήν ἐπίμαχη φράση ὀρθόδοξα. Ἀφοῦ ὁ Λόγος σεσάρκωται ἔχει δύο φύσεις ὑποστατικά ἑνωμένες, τή θεία καί τήν ἀνθρώπινη, πού ἦταν τέλειες καί ἀποτελοῦσαν τό πρόσωπο τοῦ Σωτῆρα μας, Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἄλλωστε, ὅπως πολύ καλά σημειώνει ὁ Κύριλλος σέ ἄλλο ἔργο του γιά τό Χριστό, «συγκεῖσθαι ἔκ τε τῆς καθ’ ἡμᾶς ἀνθρωπότητος, τελείως ἐχούσης κατά τόν ἴδιον λόγον, καί ἐκ τοῦ πεφηνότος ἐκ Θεοῦ κατά φύσιν Υἱοῦ, τοῦ Μονογενοῦς»[54].

Τό συμπέρασμα στό ὁποῖο καταλήγει ὁ πατριάρχης Ἀλεξανδρείας εἶναι ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἕνας καί ἔχει δύο φύσεις «ἐν δύο φύσεσιν». Ἡ θεία φύση Του ὑπῆρχε προαιωνίως, ὅμως, «ἐν χρόνῳ» ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ προσέλαβε ὁλόκληρη τήν ἀνθρώπινη φύση, μέ ἀποτέλεσμα ἡ προαιώνια θεία φύση νά ἑνωθεῖ μέ τήν «ἐν χρόνῳ» ἀνθρώπινη. Ἡ τελευταία δέ, ἡ ἐν ἀτόμῳ δηλαδή θεωρουμένη ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ δημιουργήθηκε θαυματουργικά καί ὑπερφυσικά καί ἑνώθηκε μέ τή θεία «ἐξ αὐτῆς τῆς συλλήψεως»[55] στή μήτρα τῆς Παρθένου[56]. Γι' αὐτό χαρακτηρίζεται ὁ Κύριος ἀπό τόν ἅγιο Κύριλλο ὡς «εἷς σεσαρκωμένος καί ἐνανθρωπήσας ἐκ Θεοῦ Πατρός Λόγος»[57], «εἷς τε καί ὁ αὐτός πρό μέν τῆς σαρκώσεως γυμνός ἔτι ὁ Λόγος, μετά δέ γε τήν ἀπότεξιν τήν ἐκ τῆς Ἁγίας Παρθένου σεσαρκωμένος καί ἐνανθρωπήσας»[58], «εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ὁ μονογενής τοῦ Θεοῦ Λόγος, ἐνανθρωπήσας καί σεσαρκωμένος»[59], τά ὁποῖα ἰσοδυναμοῦν πρός τήν δογματική ρήτρα «μία φύσις τοῦ Θεοῦ Λόγου σεσαρκωμένη»[60].

Ἄξιον παρατηρήσεως εἶναι ὅτι ἡ Χριστολογία τοῦ ἱεροῦ Πατρός δέν εἶναι ἡ μόνη πού δημιούργησε προβλήματα στούς μελετητές. Ἕνα ἄλλο σημεῖο πού δέν ἔχει ἀναπτυχθεῖ ἐπαρκῶς στή διδασκαλία τοῦ Κυρίλλου εἶναι οἱ ἀπόψεις του σχετικά μέ τήν ἐκπόρευση τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Σχετικά μέ τήν ἐκπόρευση τοῦ τρίτου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδας χρησιμοποιεῖ ἄλλοτε τήν ἔκφραση «διά τοῦ Υἱοῦ» καί ἄλλοτε προτιμᾶ τήν «ἐκ τοῦ Υἱοῦ». Ἡ τελευταία γίνεται βάση γιά νά δικαιολογήσουν οἱ Ρωμαιοκαθολικοί τή μετέπειτα διδασκαλία τους γιά τό filioque.

Ὅλα αὐτά, πού προαναφέραμε συνοπτικά γιά τή θεολογική διδασκαλία τοῦ πατριάρχη Ἀλεξανδρείας, μᾶς βοηθᾶνε νά κατανοήσουμε περισσότερο, τόσο τά ἔργα[61] τοῦ Κυρίλλου τά ὁποῖα θά μᾶς ἀπασχολήσουν, ὅσο καί τήν προσωπικότητα τοῦ ἴδιου τοῦ Πατρός.




----------------------------
[1] Π. Κ. Χρήστου, Ἑλληνική Πατρολογία, Δ΄, Θεσσαλονίκη 1989, σ. 365.

[2] «Ὑπό τοῦ Ἀναστασίου Σιναΐτου καλεῖται «σφραγίς τῶν πατέρων» καί ὑπό τοῦ Εὐλογίου Ἀλεξανδρείας «γνώμων τῆς ἀκριβείας». Ἡ Ε΄ Οἰκουμενική Σύνοδος (553) ἀπεκάλεσεν αὐτόν «τῆς ὀρθῆς καί ἀμωμήτου πίστεως συνήγορον», οἱ δέ ὑμνογράφοι «φωστῆρα τοῦ κόσμου», «λύραν θεωριῶν ἐνθέων» καί τά τοιαῦτα. Εἰς τήν Δυτικήν Ἐκκλησίαν, ἀφοῦ ἤδη ὑπό τοῦ Πάπα Καιλεστίνου εἶχεν ἀποκληθῆ «bonus fidei catholicae defensor», ἀνεκηρύχθη τό 1882 «doctor Ecclesiae». Π. Κ. Χρήστου, Ἑλληνική Πατρολογία, Δ΄, Θεσσαλονίκη 1989, σ. 365.

[3] Μέ ἀθανασιανούς λόγους ὁ Κύριλλος περιγράφει τά ἀποτελέσματα τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως στόν ἄνθρωπο: «γεγόναμεν κατ’ Αὐτόν ἡμεῖς, ἐπειδή γέγονεν καθ’ ἡμᾶς Αὐτός», Κυρίλλου, Ὑπόμνημα εἰς τό Ματθαῖον εὐαγγέλιον 24, 36. PG 72, 444Ε.

[4] Παντελεήμονος Χρυσοφάκη, (μητρ. Θεσσαλονίκης) «Ἡ διδασκαλία τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας», Πρακτικά ΙΘ΄ Θεολογικοῦ Συνεδρίου μέ θέμα «Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ», Θεσσαλονίκη 1999, σ.30.

[5] Βλ. Ἰ. Φειδᾶ, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, Α΄, Ἀθῆναι 1992, σ. 598.

[6] Κυρίλλου, Ἐπιστολή 4η – Κατά Νεστορίου, PG 77, 45Β.

[7] Τοῦ ἰδίου, Ἐπιστ. 17 – Ἐπιστολή 3η πρός Νεστόριον, ACO, τ. 1, Ι, 1, σ. 3622 (=PG 77, 112C). Συναφῶς τοῦ ἰδίου, Περί τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Μονογενοῦς, SC 97, 71318-20 (=PG 75, 1253Α): «Πανταχόθεν οὖν ἄρα συνωθούμενοι πρὸς ἀλήθειαν, καὶ τὸ τοῖς ἱεροῖς Γράμμασι δοκοῦν ἰχνηλατεῖν εὖ μάλα σπουδάζοντες, καὶ ταῖς τῶν πατέρων ἑπόμενοι δόξαις». Τοῦ ἰδίου, Ὅτι εἷς ὁ Χριστός, SC 97, 7782 (=PG 75, 1361B): «εἰ τὸν ἀπλανῆ τῆς πίστεως ὀρθοτομοῦμεν λόγον, καὶ τῶν τῆς ἀληθείας δογμάτων ἐσμὲν ἐρασταί, καὶ τὴν τῶν ἁγίων πατέρων ἰχνηλατοῦμεν πίστιν».

[8] H. du Manoir, «Cyrille d’ Alexandrie», dictionnaire de spiritualité, ascétique et mystique, doctrine et histoire, t. II, Paris 1953, col. 2673-2674.

[9] Γ. Φλορόφσκυ, Οἱ Βυζαντινοί πατέρες τοῦ 5ου αἰῶνα, Θεσσαλονίκη 1992, σ. 485.

[10] Αὐτόθι, σ.486.

[11] Ἐπιθυμοῦσε μέ πάθος σέ ὅλη του τή ζωή νά μοιάσει στό Μ. Ἀθανάσιο. Θεολογικά κατόρθωσε νά φτάσει τό ὕψος τῶν ἐπιτευγμάτων τοῦ ἁγίου πατρός καί νά ἀναγκαστεῖ νά περάσει τίς σκληρές δοκιμασίες πού ὑπέστη ἐκεῖνος ἀπό τούς ἀντιπάλους του. Πρβλ. SC 97, p.32-33.

[12] Ὁ Εἰρηναῖος Λουγδούνου εἶναι μεγάλος θεολόγος τοῦ τέλους τοῦ 2ου αἰῶνα (130/140- 192/195). Θεωρήθηκε θεολόγος τῆς παραδόσεως. Καταπολεμεῖ τούς ἐχθρούς τῆς Ἐκκλησίας (π.χ. γνωστικούς) μέ ὅπλα τῆς Ἐκκλησίας. Περισσότερο βασίζεται ἀποκλειστικά στή θεολογική σκέψη, διότι πίστευε ὅτι ἡ ἀλήθεια πού ὑπάρχει μόνο στήν Ἐκκλησία εἶναι τό πλέον ἀληθινό καί ἀποτελεσματικό ὅπλο. Διδάσκει τήν ἀανακεφαλαίωση τῶν πάντων στό Θεανθρώπινο Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, πού μέ τήν ἐνανθρώπησή Του ἀναδημιουργεῖ τόν πεσόντα κόσμο καί ἀνακαινίζει αὐτόν βάσει τοῦ ἑαυτοῦ Του, παρέχοντας τόν ἑαυτό Του πρός μετοχή καί ὡς πρότυπο. Τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ γι’ αὐτόν, ἀπάντηση στήν ἄτυχη προσπάθεια τοῦ Ἀδάμ. Ὅπου ἀπέτυχε ὁ πρῶτος Ἀδάμ, ἔπρεπε νά πετύχει ὁ νέος Ἀδάμ χάριν τῆς σωτηρίας τῶν ἐπιγόνων τοῦ πρώτου Ἀδάμ καί τῆς ἀποκαταλλαγῆς τους πρός τό Θεό. Ἡ ἄλλη σπουδαία καί δημιουργική ὄψη τῆς εἰρηναϊκῆς σκέψεως εἶναι ἡ θεολογία τῆς παραδόσεως καί ἡ θεολογία τῆς αὐξήσεως. Σπουδαία ἔργα του ὑπῆρξαν Ἔλεγχος καί ἀνατροπή τῆς ψευδωνύμου γνώσεως, Ἐπίδειξις τοῦ ἀποστολικοῦ κηρύγματος. Πρβλ. Στ. Γ. Παπαδοπούλου, Πατρολογία Α΄, Ἀθήνα 1991, σ. 294 - 309.

[13] Κυρίλλου, Εἰς Ἰωάννην, V, B’, Pusey, vol. Ι, σ. 69420-23 (=PG 73, 756B). Αὐτόθι, I, Θ’, vol. Ι, σ. 1418-11 (=PG 73, 161C): «ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ (=Ἀδάμ), τουτέστι τῷ Χριστῷ͵ πρὸς ἀρχὴν ἐπάνεισι δευτέραν ἀνασκευαζόμενον πρὸς καινότητα ζωῆς, καὶ εἰς τὴν τῆς ἀφθαρσίας ἐπαναδρομήν (=οἱ ἄνθρωποι)». «Ἔσχατος Ἀδάμ οὐ τά τοῦ πρώτου νοσεῖν ἀανεχόμενος, ἀπαλλάτων δέ μᾶλλον ὡς ἐν ἑαυτῷ τέ καί πρώτῳ τήν ἀνθρώπου φύσιν τῶν ἐκ παραβάσεως ἀαρχαίας ἐκείνης αἰτιαμάτων... κρείττων ἁμαρτίας ὑπάρχων ὡς Θεός». Τοῦ ἰδίου, Κατά τῶν Νεστορίου Δυσφημιῶν, ΙΙΙ, ΣΤ, ACO, τ. 1, Ι, 6, σ. 7532-33 (=PG 76, 168Β)

[14] Τοῦ ἰδίου, Ἑρμηνεία εἰς τήν πρός Ρωμαίους, Pusey, vol. III, σ. 1876-7 (=PG 74, 789Β).

[15] Τοῦ ἰδίου, Εἰς πρός Ρωμαίους, V, IE΄, Pusey, vol. III, σ. 18415-20 (=PG 74, 785C).

[16] Πρβλ. τοῦ ἰδίου, Εἰς Ἰωάννην, ΙΧ, Pusey, vol. ΙΙ, σσ. 48111-31, 4821-13 (=PG 74, 276BCD) Πρβλ. Ἀ. Θεοδώρου, Ἡ περί θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου διδασκαλία τῶν Ἑλλήνων πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μέχρις Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, διατριβή ἐπί ὑφηγεσίᾳ, Ἀθῆναι 1956, σ. 85.

[17] Κυρίλλου, Ἑόρτιος ἐπιστολή, XXVIII, A΄, PG 77, 941C.

[18] Χαρακτηριστικά ἀναφέρουμε μερικά χωρία ἀπό ἔργα τοῦ Κυρίλλου, πού κάνουν λόγο γιά τό Χριστό ὡς Δεύτερο Ἀδάμ: «δεύτερος Ἀδάμ χρηματίσας, καί ἀρχή τοῦ γένους ἡμῶν δευτέρα μετά τήν πρώτην, εἰς ἀφθαρσίαν ἡμᾶς ἀνεμόρφωσεν, προσλαβών τῷ θανάτῳ ... καί λέλυται τῆς ἀρχαίας ἀρᾷς ἡ δύναμις ἐν αὐτῷ». Τοῦ ἰδίου, Κατά ἀνθρωπομορφιτῶν - Ἐπιστ. Πρός Καλοσύριον, Β΄, Pusey, vol. ΙΙΙ, σ. 5586-19 (=PG 76, 1092Β).

«Καθίκετο (ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ) ἐξ οὐρανοῦ ... μεταχαλκεύων ὡς Θεός τήν ἀνθρωπίνην φύσιν εἰς ἀφθαρσίαν, καί ἀνακομίζων εἰς τό ἀπ’ ἀρχῆς. Καινή γάρ κτίσις τά ἐν Χριστῷ, ὅτι καί ῥίζα τέθειται καινή. Γέγονε γάρ δεύτερος Ἀδάμ, καί ὥσπερ ἐκεῖνος... δι’ ἁγιασμοῦ τε καί ἀφθαρσίας καί τῆς ἐν πίστει δικαιοσύνης... κατακεκρίμεθα τῷ θανάτῳ διά τῆς ἐν Ἀδάμ παραβάσεως, ὅλης τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως τοῦτο παθούσης ἐν αὐτῷ καί γάρ ἦν ἀπαρχή τοῦ γένους ... τῇ τῶν φθασάντων σκαιότητι τήν ἰσομοιροῦσαν ἡμῖνν εἰσκομίζοντος χάριν», Κυρίλλου, Εἰς πρός Ρωμαίους, V, IE΄, Pusey, vol. III, σ. 18415-20 (=PG 74, 785C).

[19] Τοῦ ἰδίου, Περί τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Μονογενοῦς, SC 97, 70441 (=PG 75, 1237C).

[20] Τοῦ ἰδίου, Ἑόρτιος ἐπιστολή, XXVIII, A΄, PG 77, 941C.

[21] «Ἐξώσθη μέν ἐκεῖνος τοῦ παραδείσου διά τήν ἀπείθειαν, εἰσέλθετε ὑμεῖς διά τῆς εὐπειθείας» Τοῦ ἰδίου, Ὁμιλία, ΙΒ΄ –Εἰς τήν Ὑπαπαντήν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, PG 77, 1020Α. καί «Ὑπακοή εἰς ἅπαν καί ἀμώμητος» Τοῦ ἰδίου, Κατά ἀνθρωπομορφιτῶν - Ἐπιστ. πρός Καλοσύριον, ΙΗ΄, Pusey, vol. III, σ. 5812-3 (=PG 76, 1120B).

[22] Εἰρηναίου Λουγδούνου, Contra Haereses – Ἀπόσπασμα 83, III, 18, 1 καί V, 1, 3 καί V, 16, 3: «ut quod perdideramus in Adam, id est secundum imaginem et similitudinem esse Dei, hoc in Christo Jesu reciperemus».

[23] Γ. Φλορόφσκυ, Οἱ βυζαντινοί πατέρες τοῦ 5ου αἰῶνα, Θεσσαλονίκη 1992, σ. 488.

[24] Βλ. Ἰ. Φειδᾶ, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία Α΄, Ἀθήνα 1992, σ. 599.

[25] Κυρίλλου, Β΄ Προσφωνητικός ταῖς εὐσεβεστάταις βασιλίσσαις, ACO, τ. 1, Ι, 5, σ. 275-6 (=PG 76, 1340A). Πρβλ. Α΄ Κορ. 8, 5. Κυρίλλου, Κατά τῶν Νεστορίου δυσφημιῶν, Β΄, PG 76, 65D, 89Α. Τοῦ ἰδίου, Ἐπιστ. 39 (34)- Πρός Ἰωάννην Ἀντιοχείας, ACO, τ. 1, Ι, 4, σ. 1925-26 (=PG 77, 181A). Τοῦ ἰδίου, Ἐπιστ. 40, PG 77, 192B-D.

[26] Τοῦ ἰδίου, Κατά τῶν Νεστορίου δυσφημιῶν, Β΄, PG 76, 65A, 172CD.

[27] Αὐτόθι, PG 76, 65A.Τοῦ ἰδίου, Ἐπιστ. 17 – Ἐπιστολή 3η πρός Νεστόριον, ACO, τ. 1, Ι, 1, σ. 3622 (=PG 77, 112C).

[28] Χρ. Κρικώνη, «Κύριλλος Ἀλεξανδρείας καί ἡ Χριστολογική του διδασκαλία», Πρακτικά ΙΘ΄ Θεολογικοῦ Συνεδρίου μέ θέμα «Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ», Ἱερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1999, σ. 272.

[29] Γρηγορίου Ναζιανζηνοῦ, Λόγος ΛΖ΄ - Εἰς τὸ ῥητὸν τοῦ Εὐαγγελίου· Ὅτε ἐτέλεσεν ὁ Ἰησοῦς τοὺς λόγους τούτους͵ καὶ τὰ ἑξῆς, Β΄, PG 36, 285A.

[30] Π. Κ. Χρήστου, Ἑλληνική Πατρολογία, Δ΄, σ. 368.

[31] Ἀ. Θεοδώρου, Ἡ περί θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου διδασκαλία τῶν ἐλλήνων πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μέχρις Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, διατριβή ἐπί ὑφηγεσίᾳ, Ἀθῆναι 1956, σ. 82.

[32] Γ. Φλορόφσκυ, Δημιουργία καί ἀπολύτρωση, ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1983, σ 110.

[33] Ὁ ὅρος «Οἰκονομία» χρησιμοποιεῖται συχνά στό μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ. Πρῶτος τόν χρησιμοποιεῖ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ἄλλωστε οἱ Πατέρες ὅταν ἀναφέρονται στίς σχέσεις τῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδας χρησιμοποιοῦν τόν ὅρο «Θεολογία».

[34] Ὁ Νεστόριος συνέδεε τόν ὅρο «ὑπόστασις»πρός τόν ὅρο «οὐσία» καί «φύσις» κατά διαφορετικό, ὅμως, τρόπο ἀπό τόν καθιερωμένο γιά τήν Ἁγία Τριάδα, ἀφοῦ ἡ θεότητα καί ἡ ἀνθρωπότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι ὁμοούσια, ὅπως τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδας. Ἡ ἐν Χριστῷ ἕνωση τῶν δύο φύσεων ἔγινε ὄχι σέ μία οὐσία, ἀλλά σέ διαφορετικές οὐσίες, δηλαδή τῆς θεότητας καί τῆς ἀνθρωπότητας˙ γι’ αὐτό καί ἡ διάκριση οὐσίας καί ὑποστάσεως προσδιορίζει τήν ἰδιαιτερότητα κάθε μιᾶς ἀπό τίς δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ. Πρβλ. Β. Ἰ. Φειδᾶ, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία Α΄, Ἀθῆναι 1992, σ. 594, 595.

[35] C. Dratselas, «Questions of Christology of Saint Cyril of Alexandria», reprinted from Abba Salama, a review of the Association on Ethio- Hellenic Studies, vol. VI, Athens 1974, p. 4.

[36] Κυρίλλου, Περί τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Μονογενοῦς, SC 97, 69426-27, 31-32 (=PG 75, 1220AB). Πρβλ. Ψαλμ. 117, 27. Βαρ. 3, 38. Λουκ. 1, 79: «Θεός οὖν ὑπάρχων καί τῶν ὅλων Κύριος, κατά τάς Γραφάς ὁ Μονογενής, ἐπέφανεν ἡμῖν. Ὤφθη γάρ ἐπί γῆς, καί ἐπέλαμψε τοῖς ἐν σκότῳ γενόμενος ἄνθρωπος, οὐ δοκήσει, μή γένοιτο˙ μανία γάρ τοῦτο φρονεῖν ἤ λέγειν˙ οὔτε μήν εἰς σάρκα παρενεχθείς κατά μετάστασιν καί τροπήν˙ ἀναλλοίωτος γάρ καί ἀεί κατά τά αὐτά καί ὡσαύτως ἔχων ὁ ἐκ τοῦ Θεοῦ Λόγος˙ ἀλλ' οὐδέ ὁμόχρονον τῇ σαρκί τήν ὕπαρξιν ἔχων˙ αὐτός γάρ ἐστι τῶν αἰώνων ὁ ποιητής. Αὐτός γάρ ἐστιν ὁ ζωή πεφυκώς ἐκ ζωῆς τοῦ Θεοῦ καί Πατρός ὄντος τε καί νοουμένου κατ’ ἰδίαν ὑπόστασιν˙ ἀλλ' οὐδέ ἠμπέσχετο σάρκα ψυχῆς ἐρήμην τῆς λογικῆς, γεγένηται δέ κατά ἀλήθειαν ἐκ γυναικός, καί πέφηνεν ἄνθρωπος ὁ ζῶν καί ὑπάρχων, καί συναΐδιος τῷ Θεῷ καί Πατρί Θεός Λόγος, μορφήν λαβών καί ἔστιν ὥσπερ ἐν Θεότητι τέλειος, οὕτω καί ἐν ἀνθρωπότητι τέλειος, οὐκ ἐκ μόνης Θεότητος καί σαρκός εἰς ἕνα Χριστόν καί Κύριον καί Υἱόν συγκείμενος, ἀλλ' ἐκ δυοῖν τελείοιν, ἀνθρωπότητος δή λέγω καί Θεότητος, εἰς ἕνα καί τόν αὐτόν παραδόξως συνδούμενος».

[37] «Τό ἑβραϊκόν ὄνομα Ἐμμανουήλ (IMMANUEL) σημαίνει «μεθ’ ἡμῶν ὁ Θεός». Ἡ Καινή Διαθήκη ἐννοεῖ ὑπό τόν Ἐμμανουήλ αὐτόν τοῦτο τόν Χριστόν, βλέπει δέ ἐκπληρουμένην τήν προφητεία τοῦ Ἠσαΐα ἐν τῇ ἐκ Παρθένου γεννήσει τοῦ Ἰησοῦ. Ὑπό πολλῶν πατέρων, ἰδίᾳ τῆς ἐποχῆς τῶν Χριστολογικῶν ἐρίδων, θεωρεῖται ὅτι ὁ τίτλος Ἐμμανουήλ ἐμπερικλείει τήν διδασκαλίαν περί τῶν δύο φύσεων τοῦ Χριστοῦ, τῆς τε ἀνθρωπίνης (μεθ’ ἡμῶν) καί τῆς θείας (ὁ Θεός). Ὄντως ὁ Θεός ἐγένετο μεθ’ ἡμῶν, διά τῆς ὑπό τοῦ Χριστοῦ κοινωνίας τῆς σαρκός καί τοῦ αἵματος ἡμῶν (Ἑβρ. 2, 14), ἤτοι τῆς οἰκειώσεως τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Ἐν τῇ φράσει «μεθ' ἡμῶν ὁ Θεός» δύναται κάλλιστα νά στηριχθῇ τό δόγμα τῆς ἑνώσεως τῶν δύο ἐν Χριστῷ φύσεων, ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀχωρίστως, ἀαδιαιρέτως, κατά τά δογματισθέντα ὑπό τῆς Δ΄ ἐν Χαλκηδόνι Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἄνευ συμμίξεως τοῦ κτιστοῦ καί τοῦ ἀκτίστου. Οὕτω τό ὄνομα Ἐμμανουήλ καθίσταται ταυτόσημον πρός τό Θεάνθρωπος». Γ. Ἀντ. Γαλίτη, Ἑρμηνευτικά τῆς Καινῆς Διαθήκης. Πανεπιστημιακαί Παραδόσεις, ἐκδ. Π. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 19847, σ. 277 - 279.

[38] Κυρίλλου, Ἐπιστ 1: Πρεσβυτέροις καί διακόνοις, Πατράσι μοναχοῖς καί τοῖς σύν ὑμῖν τόν μονήρη βίον ἀσκοῦσι, PG 77, 28D.

[39] Τοῦ ἰδίου, Θησαυρός Α΄, PG 75, 23D, 24CD, 25A, 28A.

[40] Αὐτόθι.

[41] ῾Ο Ἀπολινάριος Λαοδικείας ὑποστήριζε ὅτι ὁ Λόγος ἔγινε «σάρκα» χωρίς νά ἀναλάβει «νοῦν ἀνθρώπινον». Στήριξε τή διδασκαλία του περί ἐνσαρκώσεως, πού ὁδηγεῖ στή μία φύση τοῦ Χριστοῦ, καταφεύγοντας στό φιλοσοφικό χῶρο, συγκεκριμένα στόν Ἀριστοτέλη πού ἀκολουθώντας τό Δημόκριτο δίδασκε ὅτι «ἀδύνατον γάρ εἶναι ἐκ δύο (= οὐσιῶν μέ ἐντελέχεια) ἕν ἤ ἐξ ἑνός δύο γενέσθαι» (Μεταφυσικά, 1039α 9-10). Ἔτσι ἔλεγε ὅτι κατά τήν ἐνσαρκωσή Του ὁ Λόγος ἦταν τέλειος, ἀλλά ἡ ἀνθρώπινη φύση πού προσέλαβε δέν εἶχε λογικό νοῦ, ψυχή, τή θέση τῆς ὁποίας κατέλαβε ὁ θεῖος Λόγος. Ἀδύνατον γάρ δύο νοερά καί θελητικά ἐν τῷ ἅμα κατοικεῖν, ἵνα μή τό ἕτερον κατά τοῦ ἑτέρου ἀντιστρατεύηται διά τῆς οἰκείας θελήσεως καί ἐνεργείας. Οὐκοῦν οὐ ψυχῆς ἀνθρωπίνης ἐπελάβετο ὁ Λόγος, ἀλλά μόνον σπέρματος ἀβραάμ˙ τόν γάρ τοῦ σώματος Ἰησοῦ˙ ναόν προδιέγραψεν ὁ ἄψυχος καί ἄνους καί ἀθελής τοῦ Σολομῶντος ναός, ( Περί ἑνώσεως: fragment 2), Σ. Γ. Παπαδοπούλου, Πατρολογία Β΄, Ἀθήνα 1990, σ. 530 - 547.

[42] Κυρίλλου, Ἑόρτιος ἐπιστολή, VIII, ΣΤ΄, SC 392, 57242-44 (=PG 77, 572D).

[43] Τοῦ ἰδίου, Ἐπιστ. 4η - Ἐπιστολή δευτέρα πρός Νεστόριον, ACO, τ. 1, Ι, 1, σ. 26 6-19 (=PG 77, 45AC). Πρβλ. Β΄ Κορ. 13, 5. «σάρκα ἐμψυχωμένην ψυχῇ λογικῇ ἑνώσας ὁ Λόγος ἑαυτῷ καθ’ ὑπόστασιν, ἀφράστως τε καί ἀπερινοήτως γέγονεν ἄνθρωπος, καί κεχρημάτικεν Υἱός ἄνθρώπου, οὐ κατά θέλησιν μόνην ἤ εὐδοκία˙ ἀλλ’ οὐδέ ὡς ἐν προσλήψει προσώπου μόνου˙ καί ...διάφορος μέν αἱ πρός ἑνότητα τήν ἀληθινήν συναχθεῖσαι φύσεις˙ εἷς δέ ἐξ ἀμφοτέρων Χριστός καί Υἱός˙ οὐχ ὡς τῆς τῶν φύσεων διαφορᾶς ἀνῃρημένης διά τήν ἕνωσιν».

[44] Ἀ. Θεοδώρου, Ἡ Χριστολογική ὁρολογία καί διδασκαλία Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας καί Θεοδωρήτου Κύρου, Ἀθῆναι 1955, σ.48.

[45] Β. Ἰ. Φειδᾶ, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία Α΄, Ἀθῆναι 1992, σ. 601.

[46] Κυρίλλου, Θησαυρός, ΙΔ΄, PG 75, 136C.

[47] Τοῦ ἰδίου, Σχόλια περί τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Μονογενοῦς, Η΄, PG 75, 1376D- 1377C.

[48]Αὐτόθι, Θ΄, PG 75, 1377D - 1380C. Πρβλ. Ἠσ. 6, 6-8.

[49] Κυρίλλου, Ὅτι εἷς ὁ Χριστός, SC 97, 7361-40 (= PG75, 1292ABC).

[50] Ἀ. Θεοδώρου, Ἡ οὐσία τῆς Ὀρθοδοξίας, Ἀθήνα 19982, ἐκδ. Παρουσία, σ. 88.

[51] Ἡ φράση αὐτή θά γίνει ἡ αἰτία νά κατηγορηθεῖ ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας ὡς μονοφυσίτης. Ὁ Κύριλλος, θεωρώντας ὅτι ἡ ἐπίμαχη φράση ἀνῆκε στό Μ. Ἀθανάσιο -ἐνῶ στην πραγματικότητα εἶχε εἰπωθεῖ ἀπό τόν αἱρεσιεράρχη Ἀπολλινάριο- τή χρησιμοποιοῦσε συχνά. Τόνιζε, ὅμως, ὅτι μέ τή φράση αὐτή ἐννοεῖται ὅτι ἡ θεία φύση τοῦ Χριστοῦ προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη τέλεια καί πλήρη «ἄνευ ὅμως ὑποστάσεως», ἡ ὁποία ἑνώθηκε στήν ὑπόσταση τοῦ θείου Λόγου, «ἐκ τελείας ὑποστάσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου καὶ μὴν ἐξ ἀνθρωπότητος τελείως ἐχούσης κατὰ τὸν ἴδιον λόγον εἷς Χριστός, ὁ αὐτὸς ὑπάρχων ἐν ταυτῷ Θεός τε ὁμοῦ καὶ ἄνθρωπος», Κυρίλλου, Σχόλια περί τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Μονογενοῦς Η΄, PG 75, 1377Β. Γιά τή φράση «μία φύσις τοῦ Θεοῦ Λόγου σεσαρκωμένη» βλ. σχετικά Ἰω. Καρμίρη, Εἰσηγήσεις ἐνώπιον τῶν Διασκέψεων Ὀρθοδόξων καί Ἀντιχαλκιδονίων Θεολόγων, Ἀθῆναι 1970, σ. 22. Συναφῶς τοῦ ἰδίου, «Unification on the basis of Cyril’s formula», The Greek Orthodox Theological Review X (1964) 64. Βλ. J. McGuckin, St Cyril of Alexandria the Christological controversy. Its history, theology and texts, New York 1994, p. 212. G. Florovsky, Οἱ Βυζαντινοί πατέρες τοῦ 5ου αἰώνα, Θεσσαλονίκη 1992, σσ. 517, 518. Χ. Κρικώνη, «Κύριλλος Ἀλεξανδρείας καί ἡ Χριστολογική διδασκαλία του», Πρακτικά ΙΘ΄ Θεολογικοῦ Συνεδρίου μέ θέμα «Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ», Θεσσαλονίκη 1999, σσ. 268-274. Πρβλ. Ἰω. Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστως, ΙΙΙ, ΙΑ΄, PG 94, 1024BC: «Αὐτὸς μὲν οὖν ὁ μακάριος Κύριλλος ἐν τῇ πρὸς Σούκενσον δευτέρᾳ ἐπιστολῇ ἑρμηνεύων τὸ μίαν φύσιν τοῦ θεοῦ λόγου σεσαρκωμένην οὕτω φησίν· Εἰ μὲν γὰρ μίαν εἰπόντες τοῦ λόγου φύσιν σεσιγήκαμεν, οὐκ ἐπενεγκόντες τὸ σεσαρκωμένην, ἀλλ᾽ οἷον ἔξω τιθέντες τὴν οἰκονομίαν, ἦν αὐτοῖς τάχα που καὶ οὐκ ἀπίθανος ὁ λόγος προσποιουμένοις ἐρωτᾶν· Εἰ μία φύσις τὸ ὅλον, ποῦ τὸ τέλειον ἐν ἀνθρωπότητι; ῍Η πῶς ὑφέστηκεν ἡ καθ᾽ ἡμᾶς οὐσία; Ἐπειδὴ δὲ καὶ ἡ ἐν ἀνθρωπότητι τελειότης καὶ τῆς καθ᾽ ἡμᾶς οὐσίας ἡ δήλωσις εἰσκεκόμισται διὰ τοῦ λέγειν σεσαρκωμένην, παυσάσθωσαν καλαμίνην ῥάβδον ἑαυτοῖς ὑποστήσαντες. Ἐνταῦθα μὲν οὖν τὴν φύσιν τοῦ λόγου ἐπὶ τῆς φύσεως ἔταξεν. Εἰ γὰρ ἀντὶ ὑποστάσεως τὴν φύσιν παρείληφεν, οὐκ ἄτοπον ἦν, καὶ δίχα τοῦ σεσαρκωμένην τοῦτο εἰπεῖν· μίαν γὰρ ὑπόστασιν τοῦ θεοῦ λόγου ἀπολύτως λέγοντες οὐ σφαλλόμεθα. Ὁμοίως δὲ καὶ Λεόντιος ὁ Βυζάντιος ἐπὶ τῆς φύσεως τὸ ῥητὸν ἐνόησεν, οὐκ ἀντὶ τῆς ὑποστάσεως. Ἐν δὲ τῇ πρὸς τὰς Θεοδωρήτου μέμψεις τοῦ δευτέρου ἀναθεματισμοῦ οὕτως φησὶν ὁ μακάριος Κύριλλος· Ἡ φύσις τοῦ λόγου ἤγουν ἡ ὑπόστασις, ὅ ἐστιν αὐτὸς ὁ λόγος. Ὥστε τὸ εἰπεῖν φύσιν τοῦ λόγου οὔτε τὴν ὑπόστασιν μόνην σημαίνει οὔτε τὸ κοινὸν τῶν ὑποστάσεων, ἀλλὰ τὴν κοινὴν φύσιν ἐν τῇ τοῦ λόγου ὑποστάσει ὁλικῶς θεωρουμένην».

[52]Ἰω. Ν. Καρμίρη, Εἰσηγήσεις ἐνώπιον τῶν διασκέψεων Ὀρθοδόξων καί Ἀντιχαλκηδονίων θεολόγων, Ἀθῆναι 1970, σ. 32.

[53] Κυρίλλου, Ἐπιστολή 46 – Πρός Σούκενσον, ACO, τ. 1, Ι, 6, σσ. 15912-16, 1622-10 (=PG 77, 241Α, 245Α).

[54] Τοῦ ἰδίου, Πρός τόν εὐσεβέστατον βασιλέα Θεοδόσιον. Λόγος Προσφωνητικός, περί τῆς ὀρθῆς πίστεως τῆς εἰς τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ACO, τ. 1, Ι, 1, σ. 5312-30 (=PG 76, 1157Α).

[55] Τοῦ ἰδίου, Ἐπιστολήν - Πρός Ἰωάννην Ἀντιοχείας, PG 77, 177Α.

[56] Ἰω. Ν. Καρμίρη, Εἰσηγήσεις ἐνώπιον τῶν διασκέψεων Ὀρθοδόξων καί Ἀντιχαλκηδονίων θεολόγων, Ἀθῆναι 1970, σ. 34.

[57] Κυρίλλου, Ἐπιστολή 46η – Πρός Σούκενσον, ACO, τ. 1, Ι, 6, σσ. 15912-16, 1622-10 (=PG 77, 241Α, 245Α).

[58] Τοῦ ἰδίου, Ἐπιστολή 50η, PG 77, 308ΑΒ.

[59] Τοῦ ἰδίου, Ἐπιστολή 41η, PG 77, 217Β.

[60]Ἰω. Ν. Καρμίρη, Εἰσηγήσεις ἐνώπιον τῶν διασκέψεων Ὀρθοδόξων καί Ἀντιχαλκηδονίων θεολόγων, Ἀθῆναι 1970, σ. 34.

[61] Κυρίλλου, Περί τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Μονογενοῦς, SC 97, 678-714 (=PG75, 1189B-1253B). Συναφῶς τοῦ ἰδίου, Ὅτι εἷς ὁ Χριστός, SC 97, 714-778 (=PG75, 1253A-1361C).





Η Ανάληψη του Κυρίου

       
 
Η Ανάληψη του Κυρίου. Εικόνα από της Μονής Μεταμορφώσεως Βοστώνης.
Η Ανάληψη του Κυρίου. Εικόνα από της Μονής Μεταμορφώσεως Βοστώνης.
Εάν έχουμε ζήσει τη χαρά της Πασχαλινής περιόδου, είναι σπάνιο να μην νιώσουμε ένα σφίξιμο στην καρδιά, όταν έρχεται η μέρα της Αναλήψεως. Ξέρουμε πολύ καλά ότι είναι μία από τις μεναλύτερες γιορτές της Χριστιανοσύνης. Κι όμως , μας φαίνεται σαν αναχώρηση, σαν χωρισμός, ότι ο Κύριός μας δεν είναι πια παρών με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Οι μαθητές δεν αντέδρασαν έτσι. Θα μπορούσε n λύπη να τους έχει καταβάλει, αυτοί όμως αντιθέτως» υπέστρεψαν εις Ιερουσαλήμ μετά χαράς μεγάλnς»(Λουκ. 24:36-53). Γ ιατί n Ανάληψη χαροποιεί τους χριστιανούς ;
Καταρχάς, διότι n δόξα του Κυρίου μας είναι πολύτιμη για μας. Η Ανάληψη επιστέφει την επίγεια αποστολή Του. Ολοκλήρωσε το έργο που Του ανάθεσε ο Πατήρ, και προς Αυτόν τείνει τώρα με όλο το είναι Του. Σε λίγο ο Πατέρας θα Τον υποδεχθεί, όπως αρμόζει στη νίκη που κέρδισε κατά της αμαρτίας και του θανάτου, μια νίκη που κατακτήθηκε με τόσο πόνο. Σε λίγο θα δοξαστεί στον ουρανό. Η δόξα και η επιθυμία του Κυρίου μας πρέπει να είναι σημαντικότερες για μας από την «αισθητή παρηγοριάς» που αντλούμε από την παρουσία Του. Ας μάθουμε να αγαπούμε τόσο τον Κύριό μας, ώστε να χαιρόμαστε με τη δική Του χαρά.
Στη συνέχεια, η Ανάληψη σηματοδοτεί το γενονός ότι ο Πατήρ αποδέχεται όλο το λυτρωτικό έργο του Υιού. Η Ανάσταση ήταν το πρώτο εκτυφλωτικό σημείο αυτής της αποδοχής. Η Πεντηκοστή θα είναι το τελικό. Η νεφέλη που σήμερα περιβάλλει τον Ιησού και ανεβαίνει μαζί Του στον ουρανό αντιπροσωπεύει τον καπνό του ολοκαυτώματος που ανεβαίνει από το θυσιαστήριο προς τον Θεό. Η θυσια έγινε δεκτή. Ο Πατήρ υποδέχεται το Θύμα, όπου κοντά Του θα συνεχίσει να προσφέρει αιωνίως τη θυσία Του. Το έργο της σωτηρίας μας ολοκληρώθηκε.
Ο Ιησούς δεν επιστρέφει μόνος στον Πατέρα. Είναι ο ασώματος Λόγος που κατέβηκε και έζησε μετά των ανθρώπων. Σήμερα είναι ο Λόγος που εγένετο Σαρξ, αληθινός Θεός και τέλειος άνθρωπος, που εισέρχεται στη βασιλεία των Ουρανών. Φέρνει μαζί Του την ανθρώπινη φύση την οποία είχε ενδυθεί. Ανοίγει τις πύλες της Βασιλείας για την ανθρωπότητα . Κατακτούμε « μέσω πληρεξουσίου» τα επουράνια αγαθά: «Όντας nμάς νεκρούς τοις παραπτώμασι … συνήγειρε και συνεκάθισεν εν τοίs έπουρανίοις εν Χριστώ ‘Ιησού» . Εάν είμαστε πιστοί, προόρισε για μας θεση στη Βασιλεία. Η παρουσία μας εκεί είναι αυτό που επιθυμεί και περιμένει.
Η Ανάληψη καθιστά για μας τη σκέψη του ουρανού περισσότερο παρούσα και επίκαιρη. Σκεπτόμαστε άραγε αρκετά τη μόνιμη κατοικία μας; Για τους περισσότερους χριστιανούς, η ουράνια ζωή είναι κάτι σαν συμπλήρωμα της επίγειας. Κάτι σαν υστερόγραφο, σαν το παράρτημα ενός βιβλίου, του οποίου το κυρίως κείμενο έχει γραφτεί στη γη. Το αντίθετο όμως είναι το αληθινό. Η επίγεια ζωή, μας δεν είναι παρά ο πρόλογος του βιβλίου. Η ζωή στον ουρανό θα είναι το κείμενο, και το κείμενο δεν θα έχει τέλος. Για να χρησιμοποιήσουμε μια άλλη εικόνα, η γήινη ζωή μας είναι μια σήραγγα-στενή, σκοτεινή και πολύ σύντομη- που οδηγεί σ΄ένα υπέροχο και ηλιόλουστο τοπίο. Σκεπτόμαστε πάρα πολύ αυτό που είναι η ζωή μαs τώρα . Δεν σκεπτόμαστε αρκετά αυτό που θα είναι στο μέλλον : « Α οφθαλμός ουκ είδε και ους ουκ ήκουσε… α ητοίμασεν ο Θεος τοις αγαπώσιν Αυτόν» . Στον ‘Ορθρο τns σημερινής εορτής ψάλλουμε: «Αγγελικώs οι έν κόσμω πανηνυρίσωμεν…». Πράγμα που σημαίνει, ας σκεπτόμαστε περισσότερο τουs αγγέλουs, ας προσπαθήσουμε να εισέλθουμε στα δικά τους αισθήματα, να γευθούμε κάτι από αυτά που γεύθηκαν αυτοί, όταν ο Υιός επέστρεψε εν δεξιά του Πατρός. Aς μεταφερθούμε πρώτα-πρώτα κοντά στην Υπεραγία Θεοτόκο και τουs αγίους, που θα είναι οι αληθινοί συμπολίτες μας: «Το πολίτευμα ημών εν ουρανοίς ύπάρχει , εξ ου και απεκδεχόμεθα σωτήρα Κύριον Ιησού Χριστόν ». Η ζωή μας θα μεταμορφωνόταν, εάν, ήδη από τώρα, ρίχναμε την καρδιά μας στην αντίπερα όχθη, πέρα από αυτόν τον κόσμο, στη Βασιλεία, όπου βρίσκονται όχι μόνον τα αληθινά αγαθά μας, αλλά και τα αγαθά όλων εκείνων που αγαπούμε .
Οι μαθητές, αφού αποχωρίστηκαν τον Ιησού, παρέμεναν πλήρειs ελπίδας, διότι ήξεραν ότι θα τουs εδίδετο το Πνεύμα. Τους παρήγγειλε «άπο Ιεροσολύμων μη χωρίζεσθαι, αλλά περιμένειν την επαγγελίαν του πατρός…». Η νεφέλη περιβάλλει τον Ιησού ,αλλά δεν έχει πάρει ακόμη το χρώμα της φλόγας της Πεντηκοστής Ο Ιησούς φεύγοντας μας σταθεροποιεί σε μια στάση, όχι λύπης αλλά χαρούμενης και γεμάτης εμπιστοσύνη προσμονής .
«Και εγένετο εν τω ευλογείν αύτον αυτούς διέστη απ’ αυτών και άνεφερετο εις τον ούρανόν. Και αυτοί προσκυνήσαντες αυτόν επέστρεψαν εις Ιερoυσαλήμ μετά χαράς μεγάλης.» Να τι θα έπρεπε να είναι για μας η γιορτή της Αναλήψεως. Εάν ο Ιησούs απομακρύνεται ευλογώντας, κι αν εμείς Τον προσκυνούμε γονατιστοί ενώ ανεβαίνει, θα σηκωθούμε γεμάτοι με καινούργια δύναμη-καρπό της ευλογίας και της προσκύνησης- και θα επιστρέψουμε, όπως οι απόστολοι, «μετά χαράς μεγάλης».
( Lev Gillet, (ενός Μοναχού της Ανατολικής Εκκλησίας) ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ ΚΑΤΑΝΥΞΗ, Εκδ. ΑΚΡΙΤΑΣ, Αθήνα 2009, σ.124-128).